ΟΙ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΣΚΡΟΥΤΕΗΠ - C.S. LEWIS

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΙΙ

ΑΓΑΠΗΤΕ ΜΟΥ ΓΟΥΟΡΜΓΟΥΝΤ,

Με πολύ μεγάλη μου δυσαρέσκεια παρατηρώ ότι ο ασθενής σου έγινε Χριστιανός. Μην τρέφεις την παραμικρή ελπίδα ότι θα γλιτώσεις τις συνήθεις ποινές: μάλιστα, στις καλύτερές σου στιγμές, πιστεύω ότι δε θα το διανοούσουν στο ελάχιστο να τις αποφύγεις. Εντωμεταξύ, πρέπει να εκμεταλλευτούμε την κατάσταση όσο καλύτερα μπορούμε. Δεν υπάρχει λόγος ν’ απελπίζεσαι: εκατοντάδες από αυτούς που ενήλικες μετανόησαν, έχουν ξανά-αποκτηθεί από εμάς μετά από μια σύντομη παραμονή τους στο στρατόπεδο του Εχθρού, και τώρα πια είναι ασφαλείς κοντά μας. Όλες οι συνήθειες του ασθενή, και φυσικές και πνευματικές, εξακολουθούν να λειτουργούν προς όφελός μας.⁽¹⁾

Ένας από τους σπουδαιότερους συμμάχους μας αυτή τη στιγμή είναι η ίδια η Εκκλησία. Μη με παρεξηγήσεις. Δεν εννοώ την Εκκλησία όπως τη βλέπουμε εμείς εξαπλωμένη διαμέσου του χώρου και του χρόνου και ριζωμένη γερά στην αιωνιότητα, τρομερή σαν ένας στρατός με τα λάβαρά του υψωμένα. Αυτό, ομολογώ, είναι ένα θέαμα που κάνει ακόμη και τους πιο θαρραλέους από τους δικούς μας να τρέμουν από ανησυχία. Αλλά ευτυχώς αυτή η μορφή της είναι εντελώς αόρατη στους ανθρώπους.⁽²⁾ Το μόνο που βλέπει ο ασθενής σου είναι το μισοτελειωμένο ψευδογοτθικού στυλ κτίσμα που ανεγείρεται στο καινούριο οικόπεδο της εκκλησίας. Όταν μπει μέσα, θα δει το μπακάλη της γειτονιάς με μια μάλλον λαδωμένη έκφραση στο πρόσωπό του να πετάγεται απότομα για να του δώσει ένα φθαρμένο γυαλιστερό βιβλιάριο που περιέχει μια λειτουργία που κανείς απ’ τους δυο τους δεν καταλαβαίνει κι ένα φθαρμένο βιβλιαράκι με αλλοιωμένα κείμενα με θρησκευτικούς στίχους, ως επί το πλείστον κακής ποιότητας και με πολύ μικρά γράμματα.⁽³⁾ Όταν πια πάει στο κάθισμά του, θα κοιτάξει γύρω του για να δει μια συλλογή γειτόνων του, τους οποίους μέχρι τώρα απέφευγε. Θα πρέπει να βασιστείς πάρα πολύ σε αυτούς τους γείτονες. Κάνε το μυαλό του να πηδάει μπρος πίσω μεταξύ της φράσης «Το Σώμα του Χριστού» και των προσώπων που αντικρίζει στη μπροστινή σειρά. Φυσικά έχει ελάχιστη σημασία ποια ακριβώς είναι τα πρόσωπα που περιλαμβάνει αυτή η μπροστινή σειρά. Μπορεί εσύ να ξέρεις κάποιον απ’ αυτούς σαν ένα πολύ σπουδαίο πνευματικό μαχητή απ’ το στρατόπεδο του Εχθρού μας. Άσχετο. Ο ασθενής σου, χάρη στον Πατέρα μας Κάτωθεν, είναι ένας βλάκας. Και δεδομένου ότι κάποιος απ’ αυτούς θα ψάλλει παράφωνα, ή κάποιου οι μπότες θα τρίζουν, ή κάποιος θα ‘χει διπλοσάγονο, ή κάποιος άλλος θα ντύνεται παράξενα, είναι βέβαιο ότι ο ασθενής σου άνετα θα οδηγηθεί στο συμπέρασμα ότι η θρησκεία τους είναι κατά κάποιο τρόπο γελοία.⁽⁴⁾ Στην παρούσα κατάστασή του, βλέπεις, έχει μια εικόνα για τους «Χριστιανούς» που εκείνος μεν νομίζει ότι είναι η πνευματική, αλλά στην πραγματικότητα προέρχεται από παλαιότερες εικονογραφήσεις. Το μυαλό του είναι γεμάτο από εικόνες με χιτώνες και σανδάλια και πανοπλίες και γυμνά πόδια και, μόνο το γεγονός ότι βλέπει σύγχρονους ανθρώπους με ρούχα της εποχής του, του δημιουργεί μια αληθινή – αν και ασυνείδητη – δυσφορία.⁽⁵⁾ Ποτέ μην τον αφήσεις να το συνειδητοποιήσει. Ποτέ μην τον αφήσεις να αναρωτηθεί πώς πραγματικά θα περίμενε τους ανθρώπους της εκκλησίας. Κράτα τα όλα σκοτεινά και ομιχλώδη μέσα στο μυαλό του για τώρα, και θα έχεις μια αιωνιότητα για να διασκεδάζεις μαζί του παράγοντας μέσα του την διεστραμμένη σαφήνεια που η Κόλαση προσφέρει.

Μετά, δούλεψε σκληρά πάνω στην απογοήτευση ή τη μετάπτωση που θα έχει σίγουρα ο ασθενής σου κατά τη διάρκεια των πρώτων εβδομάδων του σαν εκκλησιαζόμενος.⁽⁶⁾ Ο Εχθρός μας επιτρέπει αυτή η απογοήτευση να υπάρχει στο κατώφλι κάθε ανθρώπινης προσπάθειας. Για παράδειγμα συμβαίνει στο μικρό παιδί που έχει μάθει να ακούει ιστορίες από την Οδύσσεια ενώ ήταν μικρό και τελικά έρχεται αντιμέτωπο με την αληθινή πρόκληση να μάθει ελληνικά. Εμφανίζεται όταν δύο ερωτευμένοι παντρεύονται και έρχονται αντιμέτωποι με την αληθινή πρόκληση να μάθουν να συμβιώνουν. Σε κάθε κατάσταση της ζωής αυτή η απογοήτευση σημαδεύει τη μετάβαση από την ονειροπαρμένη φιλοδοξία στην κουραστική εκτέλεση και πραγμάτωση έργου. Ο Εχθρός μας παίρνει αυτό το ρίσκο επειδή έχει αυτή την περίεργη φαντασίωση να μετατρέψει αυτά τα αηδιαστικά άνθρωπο-ζωύφια σε αυτό που Εκείνος αποκαλεί «ελεύθερους» εραστές της υπηρεσίας – «γιοί» είναι η λέξη που χρησιμοποιεί, με αυτή την παθιασμένη αγάπη Του.⁽⁷⁾ Έτσι υποβαθμίζει όλο τον πνευματικό κόσμο δημιουργώντας αφύσικους δεσμούς με αυτά τα δίποδα ζώα.⁽⁸⁾  Επιθυμώντας την ελευθερία τους, αρνείται λοιπόν να τους κουβαλήσει στην πλάτη Του, μέσω των συνηθειών και των συναισθημάτων τους, σε οποιονδήποτε από τους στόχους που θέτει ενώπιόν τους: τους αφήνει να «τα βγάλουν πέρα μόνοι τους».⁽⁹⁾ Κι εκεί βρίσκεται η ευκαιρία για μας. Αλλά επίσης, να θυμάσαι, εκεί βρίσκεται κι ο κίνδυνος για μας. Άπαξ και καταφέρουν να ξεπεράσουν αυτό το αρχικό στάδιο ξηρασίας επιτυχώς, γίνονται πολύ λιγότερο εξαρτώμενοι από τα συναισθήματα και γι’ αυτό πολύ πιο δύσκολο να πειρασθούν.⁽¹⁰⁾

Βέβαια, σου γράφω ως εδώ με την προϋπόθεση ότι οι άνθρωποι στην μπροστινή σειρά δεν παρουσιάζουν κανένα ελάττωμα ώστε να βοηθήσουν στην απογοήτευση. Φυσικά αν παρουσιάζουν – αν ο ασθενής σου γνωρίζει ότι η κυρία με το παράξενο καπέλο είναι μανιώδης χαρτοπαίχτης, ή ότι ο κύριος με τις τριζάτες μπότες είναι ένας μίζερος αισχροκερδής τσιγκούνης – τότε το έργο σου είναι σημαντικά ευκολότερο.⁽¹¹⁾ Το μόνο που θα έχεις τότε να κάνεις, θα είναι να κρατήσεις μακριά από το μυαλό του την ερώτηση: «Αν εγώ, που είμαι αυτός που είμαι, μπορώ να θεωρήσω τον εαυτό μου κατά κάποιον τρόπο Χριστιανό, τότε γιατί να κρίνω τα ελαττώματα των άλλων και να θεωρήσω ότι η θρησκεία τους είναι απλά υποκριτική και ψεύτικη;».⁽¹²⁾ Μπορεί να αναρωτηθείς αν είναι δυνατόν να εμποδίσεις μια τέτοια ευνόητη σκέψη να εμφανιστεί στο μυαλό ακόμη κι ενός ανθρώπου. Είναι δυνατόν, Γουόρμγουντ, είναι! Χειρίσου τον κατάλληλα και δε θα εμφανιστεί. Δεν είναι πολύ καιρό με τον Εχθρό μας μαζί ώστε να έχει προλάβει να μάθει τι σημαίνει αληθινή ταπεινότητα.⁽¹³⁾  Όλα όσα λέει, ακόμη κι όταν είναι στα γόνατα, σχετικά με την αμαρτωλότητά του και άλλα τέτοια ηθικοπλαστικά είναι απλώς παπαγαλίες.⁽¹⁴⁾ Κατά βάθος, εξακολουθεί να πιστεύει ότι έχει μια ιδιαίτερη θέση χάρης στου Εχθρού μας τα κατάστιχα⁽¹⁵⁾ με το να επιτρέψει στον εαυτό του να μετανοήσει και να επιστρέψει, και νομίζει πως ήδη δείχνει μεγάλη ταπεινότητα και καταδεκτικότητα με το να πηγαίνει στην εκκλησία μ’ αυτούς τους αυτάρεσκους, πληβείους που έχει για γείτονες.⁽¹⁶⁾ Κράτα τον σ’ αυτό το είδος σκεπτικού για όσο περισσότερο μπορείς.

Ο στοργικός σου θείος,

ΣΚΡΟΥΤΕΗΠ.

(1). Το ότι κάποιος μετανόησε και επέστρεψε στον Χριστό, δε σημαίνει ότι άλλαξε αμέσως στις συνήθειες και τις ιδέες του. Η αναγέννηση είναι στο πνεύμα κι όχι στο μυαλό ή στο σώμα. Γι’ αυτό το λόγο μετά την αναγέννηση αρχίζει η δύσκολη πορεία του προσωπικού αγιασμού, προκειμένου οι παλιές κοσμικές συνήθειες και ιδέες να αλλάξουν και ο άνθρωπος συνολικά να ευθυγραμμιστεί με το θέλημα του Θεού στη ζωή του. Γι’ αυτό ο πρώτος καιρός μετά τη μετάνοια είναι κι ο πιο επικίνδυνος ώστε κάποιος να τα παρατήσει και να γυρίσει πίσω στον κόσμο. Εκεί είναι που χρειάζεται και η μεγαλύτερη στήριξη από τα άλλα μέλη της εκκλησίας όπως το νέο φυτό που το στηρίζουμε μέχρι να δυναμώσει και να μπορεί να σταθεί μόνο του.

(2). Είναι ένα μεγάλο δυστύχημα ότι οι άνθρωποι βλέπουν από την Εκκλησία του Χριστού αυτά που πραγματικά είναι ασήμαντα και όχι αυτά που πραγματικά αξίζουν. Τα χρυσοποίκιλτα μεγαλοπρεπή κτίσματα δεν έχουν καμία πνευματική εξουσία και στην πραγματικότητα κλέβουν την προσοχή μας από αυτό που η Εκκλησία είναι πραγματικά. Το ότι έχουμε μάθει να συνδυάζουμε ή – ακόμη χειρότερα – να ταυτίζουμε τον «Οίκο του Κυρίου» με το κτίσμα κι όχι με τη συνάθροιση των πιστών είναι κάτι που έχει άμεσο και σοβαρό πνευματικό αντίκτυπο τον οποίο εμείς, δυστυχώς, αδυνατούμε να συνειδητοποιήσουμε.

(3). Όταν η ζωντανή πίστη γίνεται νεκρό θρησκευτικό δόγμα, τη θέση της ουσιώδους απλότητας την παίρνουν οι πολύπλοκες θρησκευτικές τυπικότητες και τελετουργίες. Όταν η ζωντανή λατρευτική σύναξη μετατρέπεται σε τυπικό «εκκλησιασμό», τότε η λειτουργία είναι ακατανόητη, τα κλισέ επαναλαμβάνονται υπό τύπον συνθημάτων και η υμνωδία γίνεται γιορτή δεξιοτεχνίας αντί για ευχαριστία προς τον Κύριο.

(4). Ο διάβολος είναι ο κατήγορος των αδελφών. Γι’ αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία η μαρτυρία και η στάση των παλαιότερων απέναντι στους νεότερους ώστε να μην τους σκανδαλίσουν. Ακόμη κι αν κάποιος είναι ένας πολύ σπουδαίος πνευματικός γίγαντας, ένας νεοφερμένος αυτό δεν μπορεί να το δει γιατί έχει συνηθίσει να επικεντρώνεται στα φαινόμενα. Ως εκ τούτου, οι παλαιότεροι στην πίστη πρέπει να είναι ισορροπημένοι στην εμφάνιση και στους τρόπους τους προκειμένου να μη δημιουργήσουν αρνητικές εντυπώσεις σε ανθρώπους που έρχονται για πρώτη φορά και που το μόνο που μπορούν να δουν ΕΙΝΑΙ η εμφάνιση και οι τρόποι των μελών της εκκλησίας.

(5). Οι άνθρωποι του κόσμου, ανάλογα με την εποχή, έχουν κάποιες στερεότυπες ιδέες για το πώς πρέπει να είναι οι Χριστιανοί και πώς πρέπει να συμπεριφέρονται. Είναι σημαντικό να καταφέρουν οι παλιότεροι να τους βοηθήσουν να βγουν από αυτή την πλάνη χωρίς να τους σκανδαλίσουν.

(6). Κάθε αρχή και δύσκολη. Αν κάποιος αντέξει στην αρχή, έχει πολύ μεγάλες πιθανότητες να συνεχίσει μέχρι τέλους.

(7). Είναι παρατηρημένο και γνωστό ότι άλλο πράγμα είναι να σου αρέσει κάτι κι άλλο πράγμα είναι να το πετύχεις μόνος σου. Για παράδειγμα, πολλοί θαυμάζουν τους αθλητές με τα ωραία σώματα και τις υψηλές επιδόσεις και θα ήθελαν να είχαν τέτοιο σώμα. Όμως μόλις αρχίσουν τη γυμναστική και πρέπει ν’ ακολουθήσουν την κατάλληλη δίαιτα  και να υποστούν στερήσεις, συνήθως τα παρατάνε. «Τα αγαθά κόποις κτώνται», έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες, κι αν αυτό ισχύει για τα φυσικά που τα βλέπουμε, πόσο μάλλον ισχύει για τα πνευματικά όπου η τελική απολαβή και ανταμοιβή δεν είναι συνήθως ορατή.

(8). «Τι είναι ο άνθρωπος και νοιάζεσαι γι’ αυτόν; Τον έκανες λίγο κατώτερο των αγγέλων και με δόξα και τιμή τον στεφάνωσες», λέει στους Ψαλμούς. Η έκπληξη του πνευματικού κόσμου για το «παράλογο» ενδιαφέρον του Θεού για τον άνθρωπο δε θα μπορούσε να φαίνεται πιο πολύ απ’ ότι σ’ αυτό το χωρίο της Γραφής.

(9). Η παιδεία του Θεού και η υποταγή μας σε αυτήν είναι που θα μας κάνουν τελικά υιούς του Θεού. «Σε όσους πίστεψαν σε Αυτόν τους έδωσε την εξουσία ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ γιοι του Θεού.», λέει στον Ιωάννη. Και στην προς Εβραίους λέει ότι «αν δεν είστε μέτοχοι της παιδείας, τότε είστε ΝΟΘΟΙ και όχι γιοι». Σ’ αυτό ποντάρει ο Σατανάς προκειμένου να κάνει τους Χριστιανούς να απογοητευθούν και να παραιτηθούν. Ο Θεός δε θα μας πάρει στην πλάτη Του. Θα μας βάλει να περάσουμε διάφορες δοκιμασίες προκειμένου να ανδρωθούμε «εις πνευματικόν άνδρα τέλειον» ώστε να είμαστε άξιοι να λεγόμαστε υιοί και θυγατέρες Του.

(10). Αν ο νέος πιστός καταφέρει να αντέξει τα ζιζάνια και να αυξηθεί (θυμήσου την παραβολή με τα ζιζάνια που έσπειρε ο εχθρός στον αγρό του Κυρίου), τότε θα έχει περάσει πέρα από το επίπεδο να κρίνει τα πάντα μόνο με το συναίσθημα και θα είναι πολύ πιο δύσκολο για το διάβολο να τον τραβήξει πίσω. Το δυστύχημα είναι ότι πολύ δεν τα καταφέρνουν κυρίως από άγνοια του τι έχουν να αντιμετωπίσουν. Το ότι είναι «στενή η πύλη» ίσως και να τους το πει κάποιος, όμως το ότι είναι «στενή η οδός» στην οποία από δω και πέρα θα περπατήσουν δεν τους το λέει πια κανείς, με αποτέλεσμα τα τόσα πολλά «ναυάγια».

(11). Πόσο συχνά συμβαίνει αυτό; Πόσο συχνά οι εκκλησιάνθρωποι δεν είναι αληθινοί Χριστιανοί; Πόσο συχνά η μαρτυρία των Χριστιανών δεν είναι «μακράν απέχουσα» από την πραγματική διαγωγή τους; Το αφήνουμε στην κρίση των αναγνωστών και στην προσωπική τους εμπειρία. Αν και είναι αυτονόητο ότι ένας άνθρωπος πρέπει πρώτα να εξετάζει τη διαγωγή του ως Χριστιανός κι ύστερα ν’ ανοίγει το στόμα του για να μιλήσει για το Χριστό, δυστυχώς παρατηρούμε ότι, κάτι τέτοιο, όλο και σπανιότερα συμβαίνει. Και φυσικά δίνουμε από μόνοι μας στο διάβολο τα όπλα για να μας πολεμήσει.

(12). Το «Μη κρίνετε ίνα μη κριθήτε», είναι γνωστό αλλά σίγουρα ανεφάρμοστο για ένα νέο πιστό (και όχι μόνο).

(13). Δυστυχώς η χρυσή αρχή της ταπεινότητας που είναι η βάση για τα περισσότερα πράγματα στην αληθινή Χριστιανική ζωή είναι για πολλούς άγνωστη εντελώς και για ακόμη περισσότερους ξεχασμένη. Γι’ αυτό φροντίζει δεόντως ο περήφανος και επιδεικτικός τρόπος της λατρείας μας, των κτιρίων μας, των αμφίων μας και γενικότερα της συμπεριφοράς μας.

(14). Πόσο συχνά χρησιμοποιούμε μια ξύλινη θρησκευτική γλώσσα που μοιάζει περισσότερο με επιστημονική ορολογία παρά με κάτι το φυσικό, και με αυτήν επαναλαμβάνουμε ακαταλαβίστικα πράγματα που μας μάθανε ότι «έτσι πρέπει να λέγονται», όμως δε μας μάθανε πώς βιώνονται.

(15). Εννοεί το Βιβλίο της Ζωής του Αρνίου (δες Αποκάλυψη).

(16). Είναι συχνό φαινόμενο οι άνθρωποι να μην έχουν καταλάβει την αμαρτωλότητά τους και τη χάρη του Θεού πάνω τους και να φτάνουν να νομίζουν ότι την άξιζαν τη σωτηρία επειδή είναι καλύτεροι από τους άλλους. Αυτό συμβαίνει όταν υπάρχει θρησκευτικό πνεύμα, ένα από τα ισχυρότερα πνεύματα υπερηφανίας.