Σάββατο 28 Απριλίου 2012

ΟΙ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΣΚΡΟΥΤΕΗΠ - C.S. LEWIS


ΕΠΙΣΤΟΛΗ VΙ
ΑΓΑΠΗΤΕ ΜΟΥ ΓΟΥΟΡΜΓΟΥΝΤ,

Χαίρομαι που μαθαίνω ότι η ηλικία του ασθενή σου και το επάγγελμά του κάνουν πιθανό, όμως όχι και εντελώς βέβαιο, ότι θα τον καλέσουν στο στρατό. Εμείς θέλουμε να βρίσκεται στη μέγιστη αβεβαιότητα ώστε το μυαλό του να είναι συνεχώς απασχολημένο από αντικρουόμενες σκέψεις και εικόνες όσον αφορά το μέλλον και η καθεμία από αυτές να του γεννά φόβο ή ελπίδα.(1) Δεν υπάρχει τίποτε καλύτερο από το άγχος και την ανησυχία αν πρόκειται να οχυρώσει κανείς το μυαλό ενός ανθρώπου ενάντια στον Εχθρό μας. Εκείνος θέλει να σκέπτονται το τι κάνουν τώρα, ενώ εμείς τους θέλουμε να σκέφτονται και να ανησυχούν για το τι θα τους συμβεί.(2)

Ο ασθενής σου φυσικά θα έχει δεχθεί την άποψη ότι πρέπει να υποτάσσεται με υπομονή στη θέληση του Εχθρού μας. Ο Εχθρός μας μ’ αυτό εννοεί πρωταρχικά ότι θα πρέπει να δέχεται με υπομονή τους διωγμούς που έρχονται σ’ αυτόν – την παρούσα ανησυχία και αβεβαιότητα. Είναι πάνω σ’ αυτά που θα πει «Γεννηθήτω το θέλημά σου» και επειδή θα κάνει αυτό καθημερινά, ο επιούσιος άρτος θα του προμηθεύεται. Είναι δική σου δουλειά να τον κάνεις να μη βλέπει τους παρόντες φόβους σαν τον προσδιορισμένο σταυρό του, αλλά να τους σκέφτεται μόνο σαν φόβους.(3)

Άσ’ τον να τα βλέπει όλα σαν σταυρούς του ταυτόχρονα. Κάνε τον να ξεχάσει ότι, απ’ τη στιγμή που είναι ασύμβατα όλα αυτά μεταξύ τους, δεν μπορεί όλα να του συμβούν, και κάνε τον να προσπαθεί να εξασκήσει θάρρος και υπομονή για όλα μαζί και ταυτόχρονα.(4) Διότι η αληθινή παραίτηση, ταυτόχρονα, σε ένα σωρό διαφορετικά και υποθετικά μέλλοντα που μπορεί να του συμβούν, είναι σχεδόν αδύνατη και ο Εχθρός μας δεν πολυβοηθάει αυτούς που προσπαθούν να την πετύχουν.(5) Η παραίτηση όμως που έχει να κάνει με την παρούσα κατάσταση θλίψης που περνάει κάποιος, ακόμη κι όταν υπάρχει φόβος λόγω της θλίψης αυτής, είναι πολύ ευκολότερη και συνήθως υπάρχει βοήθεια σε αυτή την κατάσταση.(6)

Εδώ λαμβάνει χώρα ένας πολύ σημαντικός πνευματικός νόμος.  Σου έχω εξηγήσει ότι μπορείς να κάνεις τις προσευχές του αδύναμες αν διαστρέψεις την προσοχή του από τον Εχθρό μας τον Ίδιο, στις απόψεις και ιδέες που εκείνος έχει γι’ Αυτόν.(7) Από την άλλη μεριά ο φόβος ελέγχεται πολύ ευκολότερα όταν το μυαλό του ασθενούς στραφεί από το αντικείμενο του φόβου προς το φόβο τον ίδιο σαν ιδέα, και αναγνωριστεί σαν μια ανεπιθύμητη κατάσταση του μυαλού. Έτσι λοιπόν μπορούμε να έχουμε το γενικό κανόνα: σε όλες τις καταστάσεις του μυαλού που συμφέρει εμάς και τον αγώνα μας, να ενθαρρύνεις τον ασθενή να δρα ασυνείδητα και να στρέφεται στο αντικείμενο του φόβου, ενώ σε όλες τις ενέργειές του που είναι υπέρ του Εχθρού μας να προσπαθείς να στρέφεις το μυαλό του προς την ίδια την κατάσταση. Αν, για παράδειγμα, κάποια προσβολή ή κάποιο όμορφο γυναικείο σώμα του τραβήξουν την προσοχή, βοήθησέ τον να εστιαστεί στο εξωτερικό γεγονός καθεαυτό και να μη σκεφτεί, «Τώρα εισέρχομαι στη νοητική κατάσταση που λέγεται ‘Θυμός’ ή ‘Λαγνεία’». Αντίθετα άφηνέ τον να σκέφτεται σκέψεις όπως, «Τα αισθήματά μου αυξάνονται όλο και περισσότερο προς την αφιέρωση και τη χάρη», ώστε να εστιάσεις την προσοχή του προς τον εαυτό του για να μη μπορεί να δει παραπέρα προς τον Εχθρό μας και προς το συνάνθρωπό του.(8)

Όσον αφορά τη γενικότερη στάση του προς τον πόλεμο, καλό είναι να μη βασίζεσαι και πολύ σ’ αυτά τα αισθήματα μίσους τα οποία χαίρονται τόσο πολύ να αναφέρουν τα διάφορα Χριστιανικά και μη-Χριστιανικά περιοδικά. Μέσα στην πίεση που νιώθει, ο ασθενής, μπορεί βέβαια να ενθαρρυνθεί να ζητήσει ανταπόδοση μέσω κάποιων εκδικητικών συναισθημάτων ενάντια στους Γερμανούς ηγέτες και αυτό βέβαια είναι καλό όσο πάει έτσι. Αλλά συνήθως αυτό είναι ένα μυθοποιημένο, μελοδραματικό μίσος που απευθύνεται ενάντια σε φανταστικούς αποδιοπομπαίους τράγους. Δεν έχει ποτέ του συναντήσει αυτούς τους ανθρώπους στην πραγματική ζωή – είναι απλά σύντομες γενικοποιημένες εικόνες που του έχουν παρουσιάσει σαν μοντέλα οι εφημερίδες. Τα αποτελέσματα ενός τέτοιου ανύπαρκτου ουσιαστικά μίσους είναι συνήθως πολύ απογοητευτικά και απ’ όλους τους ανθρώπους οι Άγγλοι είναι σ’ αυτό τον τομέα πιο αξιοθρήνητοι κι από γαλατάδες. Είναι όντα αυτού του θλιβερού είδους που φωνάζουν ότι ακόμη και τα βασανιστήρια είναι λίγα για τους εχθρούς τους και μετά φιλεύουν με τσάι και τσιγάρα τον πρώτο πληγωμένο Γερμανό πιλότο που εμφανίζεται στην πίσω πόρτα του σπιτιού τους.

Κάνε ό,τι νομίζεις. Θα υπάρξει, ούτως ή άλλως, καλοσύνη, όπως επίσης και κακία, στην ψυχή του ασθενούς σου. Το σπουδαίο είναι να πετύχεις να κατευθύνεις την κακία προς τους άμεσα γείτονές του που τους συναντά κάθε μέρα και να σπρώξεις την καλοσύνη του πέρα μακριά στην περιφέρεια, σε ανθρώπους που δε γνωρίζει. Κατ’ αυτό τον τρόπο η κακία γίνεται εντελώς χειροπιαστή, ενώ η καλοσύνη κάτι το φανταστικό. Δεν υπάρχει κανένα όφελος στο να στρέψεις το μίσος του προς τους Γερμανούς όταν, την ίδια στιγμή, μια ολέθρια συνήθεια χάριτος αναπτύσσεται ανάμεσα σ’ αυτόν και τη μητέρα του, τον εργοδότη του, και τον οποιονδήποτε άνθρωπο συναντά στο τρένο. (9)  Προσπάθησε να αντιληφθείς τον άνθρωπό σου σαν ένα σύνολο ομόκεντρων κύκλων, με τη θέλησή του σαν εσώτερο κύκλο, τη διάνοιά του σαν επόμενο και την φαντασία του σαν εξώτερο. Είναι σχεδόν αδύνατο, με μιας, να ελπίζεις ότι θα αφαιρέσεις κάθε ίχνος του Εχθρού μας από όλους τους κύκλους μαζί. Αλλά πρέπει να σκάβεις συνέχεια προκειμένου να σπρώξεις όλες τις αρετές από τον εσώτερο προκειμένου να τις μεταφέρεις στη σφαίρα της φαντασίας και, από την άλλη, να μεταφέρεις όλες τις επιθυμίες προς τον εσώτερο που είναι η θέληση.(10) Γιατί μόνο όταν φτάνουν στη σφαίρα της θέλησης, οι αρετές γίνονται συνήθεια και μπορούν πια να είναι μοιραίες για μας και τα σχέδιά μας. (Φυσικά, λέγοντας θέληση, δεν εννοώ εδώ αυτό που ο ασθενής νομίζει, δηλαδή τον καπνό του συνειδητού και τη φθορά των προθέσεων και αποφάσεων και τον τριγμό των δοντιών από αγωνία, αλλά την πραγματική θέληση αυτό που ο Εχθρός μας αποκαλεί καρδιά.) Όλων των ειδών οι αρετές που βρίσκονται στο χώρο της φαντασίας ή που επιδοκιμάζονται από τη διάνοια ή που ακόμη μπορεί και να είναι αντικείμενο θαυμασμού και αγάπης, δε θα κρατήσουν έναν άνθρωπο μακριά από το σπίτι του πατέρα μας. Αντίθετα μπορεί να τον κάνουν ακόμη πιο διασκεδαστικό όταν φτάσει εκεί.(11)
Ο στοργικός σου θείος,
ΣΚΡΟΥΤΕΗΠ.

(1). Ο διάβολος πάντα θα θέλει να οδηγεί τους ανθρώπους στην αμφιβολία για να τους προκαλεί αβεβαιότητα κι ανησυχία κι έτσι να τους έχει στο χέρι. Θυμηθείτε την επιστολή του Ιακώβου 1:6β «επειδή, αυτός που διστάζει μοιάζει με κύμα τής θάλασσας, που κινείται από τους ανέμους και συνταράζεται».

(2). Αυτός είναι ο λόγος που ο Κύριός μας σε αντίθεση με τον πονηρό μας συμβουλεύει «μη μεριμνάτε ... αρκετό είναι στη μέρα το κακό της». Δεν μπορούμε να δούμε, ούτε να ελέγξουμε το μέλλον, οπότε αν εμπιστευθούμε στα χέρια του Θεού που το ελέγχει, θα αποφύγουμε την αβεβαιότητα, την αμφιβολία, τη σύγχυση και το φόβο που γεννούν αυτές και είμαστε σε τέλεια ειρήνη. «Θα φυλάξεις σε τέλεια ειρήνη το πνεύμα που στηρίζεται επάνω σε σένα, επειδή, σε σένα έχει το θάρρος του.» (Ησαΐας 26:3).

(3). Ο Κύριος είπε να σηκώνουμε το σταυρό μας καθημερινά και να Τον ακολουθούμε. Δεν είπε να κοιτάμε στο μέλλον. Είπε να φροντίζουμε για την κάθε μέρα μόνο και καθώς κάνουμε αυτό που Εκείνος θέλει, όλα τα άλλα θα μας προστεθούν. Όπως είπε κι ο Αβραάμ στο γιο του όταν τον πήγαινε για τη θυσία, « Ο Θεός, παιδί μου, θα προβλέψει για τον εαυτό του το πρόβατο για την ολοκαύτωση.» (Γένεση 22:8). Ο Κύριος ΠΑΝΤΑ προμηθεύει σ’ αυτούς που Τον ακολουθούν πιστά κάνοντας το θέλημά Του και σηκώνοντας το σταυρό τους καθημερινά.

(4). Ένα άλλο κόλπο του πονηρού είναι να μας δείχνει ένα σωρό από άσχημα πιθανά μέλλοντα και να μας πείθει ότι όλα μπορούν να μας συμβούν ταυτόχρονα και ότι – ακόμη περισσότερο – είναι τμήματα του σταυρού που πρέπει να υποφέρουμε για χάρη της πίστης μας. Αν το δεχτούμε κάτι τέτοιο θα πετύχει τελικά να μας κάνει να τα βάλουμε με το Θεό γιατί θα κουραστούμε υπομένοντας πράγματα που ο Θεός δε μας είπε ποτέ να υπομείνουμε. Είναι το καλύτερο κόλπο του διαβόλου να μας παρουσιάζει άσχημες καταστάσεις που ζούμε ή που είναι πιθανό να ζήσουμε και να μας πείθει να τις υποστούμε αδιαμαρτύρητα χωρίς να πολεμήσουμε για να τις αλλάξουμε, ενώ ο Θεός δε μας είπε κάτι τέτοιο. Γι’ αυτό ο Φραγκίσκος της Ασίζης προσευχόταν: «Κύριε, δώσε μου χάρη με να υπομείνω αυτά που δε μπορώ ν’ αλλάξω, δώσε μου δύναμη να παλέψω γι’ αυτά που μπορώ ν’ αλλάξω και τη σοφία για να διακρίνω ανάμεσα σ’ αυτά τα δύο».

(5). Ο Κύριος θα μας συμβουλέψει, θα μας δείξει και θα μας οδηγήσει στο σωστό δρόμο. Αν όμως εμείς κάνουμε λανθασμένες επιλογές κι επιμένουμε σ’ αυτές, τότε είμαστε μόνοι μας.

(6). Ο άνθρωπος που θλίβεται όμως είναι μέσα στο θέλημα του Θεού και παραιτείται από τα δικαιώματά του προκειμένου να γίνει το θέλημα του Κυρίου του στη ζωή του, αυτός θα λάβει τη βοήθεια του Κυρίου ώστε να μπορεί να υπομένει τον πειρασμό μέχρι να γίνει η ώρα της απελευθέρωσης. (Α Κορινθίους 10:13).

(7). Ο καλύτερος τρόπος για να γίνουν οι προσευχές μας αδύναμες και χωρίς πίστη, είναι να μην κοιτάμε στον χαρακτήρα του Κυρίου όπως είναι μέσα στη Βίβλο, αλλά στα χαρακτηριστικά που εμείς έχουμε φανταστεί γι΄Αυτόν με βάση τις ατελείς εμπειρίες μας και την επί μέρους κατανόησή μας. Αυτό θα μας κάνει περισσότερο να αμφιβάλλουμε παρά να πιστεύουμε και οι προσευχές μας θα καταντήσουν τυπικά τελετουργικά χωρίς ουσία και νόημα.

(8). Ο άνθρωπος είναι λογικό ον κι ο Θεός δεν τον έκανε τυχαία τέτοιο. Ο διάβολος για να μας ελέγξει προσπαθεί να μας στρέψει στο συναίσθημα ώστε να μη σκεφτόμαστε τις συνέπειες των πράξεών μας και να μην αφήνουμε τη λογική να ελέγξει τις καταστάσεις μας. Έτσι, όσον αφορά το φόβο, μας στρέφει προς αυτό που φοβόμαστε προκειμένου να φουντώσει τα συναισθήματά μας και να μην αφήσει τη λογική μας να εξετάσει αυτό που φοβόμαστε ώστε να στραφούμε στο Θεό για βοήθεια. Το ίδιο κάνει και με το θέμα του πειρασμού, όπως στο παράδειγμα που αναφέρει ο συγγραφέας, όπου δε μας αφήνει να σκεφτούμε τι είναι αυτό που κάνουμε αλλά μας καθοδηγεί να αισθανθούμε μόνο και έτσι να ζητήσουμε κάποια στιγμή την ικανοποίηση των συναισθημάτων μας σαν άλογα ζώα. Όσον αφορά το θέμα της αρετής κάνει το αντίθετο. Στρέφει την προσοχή μας στον εαυτό μας σαν εμείς να πετύχαμε κάτι σπουδαίο και να μην έγινε με τη βοήθεια του Θεού, ώστε να αυξηθεί μέσα μας η υπερηφάνεια και η αυτοδικαίωση που τελικά θα μας οδηγήσουν στην πτώση.

(9). Ο διάβολος θέλει να είμαστε σε μάχη και έριδα με τον πλησίον μας για να ακυρώσει έτσι την εντολή του Θεού που λέει να αγαπούμε τον πλησίον μας. Το να μισούμε κάποιους μακρινούς φανταστικούς εχθρούς δεν εξυπηρετεί τα σχέδια του πονηρού. Αυτό που θέλει είναι να μισούμε τον πλησίον μας και με τον «μακριά» μας ας κάνουμε ό,τι θέλουμε.

(10). Η μάχη στον πνευματικό κόσμο γίνεται για το πώς θα ελεγχθεί η ελεύθερη θέληση του ανθρώπου – η «καρδιά» της ύπαρξής του. Από τη μία ο Θεός θέλει να είμαστε ελεύθεροι να επιλέξουμε την αρετή από μόνοι μας γιατί μια υποδουλωμένη θέληση δεν έχει αξία για τον Κύριο, κι από την άλλη ο διάβολος προσπαθεί με κάθε τρόπο να υποδουλώσει την ελεύθερη θέλησή μας στους δικούς του σκοτεινούς και άνομους σκοπούς με κάθε τρόπο και μέσον. Γι’ αυτό και η συμβουλή του λόγου του Θεού «Με κάθε τρόπο φύλαγε την καρδιά σου· επειδή, απ' αυτή προέρχονται οι εκβάσεις τής ζωής.» (Παροιμίες 4:23).

(11). Αν τελικά οι αρετές μένουν απλώς σε ένα βάθρο όπου τις θαυμάζουμε ή θαυμάζουμε αυτούς που τις έχουν, αλλά δεν κάνουμε καμία προσπάθεια για να τις εξασκήσουμε κι εμείς, τότε απλά κοροϊδεύουμε τους εαυτούς μας και τους εξαπατούμε καθώς νομίζουμε ότι πορευόμαστε για τον ουρανό, ενώ αντιθέτως οδηγούμεθα κατευθείαν για τα πηγάδια της κόλασης. Οι προθέσεις δε φτάνουν ούτε τα καλά λόγια. Είναι τα έργα αληθινής και ανυπόκριτης πίστης και αγάπης που θα γεμίσουν τη λαμπάδα μας με λάδι ώστε να είναι αναμμένη την ημέρα της επιστροφής του Κυρίου μας. Ας θυμόμαστε το ρητό: «Ο δρόμος για την κόλαση είναι στρωμένος με καλές προθέσεις».

Τρίτη 24 Απριλίου 2012

ΟΙ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΣΚΡΟΥΤΕΗΠ - C.S. LEWIS


ΕΠΙΣΤΟΛΗ V
ΑΓΑΠΗΤΕ ΜΟΥ ΓΟΥΟΡΜΓΟΥΝΤ,

Είναι κάπως απογοητευτικό να περιμένει κανείς μια εμπεριστατωμένη αναφορά πάνω στο έργο σου και αντ’ αυτού να λαμβάνει μια ασαφή ραψωδία όπως αυτή του τελευταίου σου γράμματος. Λες πως είσαι εκστατικός από χαρά επειδή οι Ευρωπαίοι ξεκίνησαν άλλον ένα από τους πολέμους τους. Βλέπω πολύ καλά τι σου έχει συμβεί. Δεν είσαι εκστατικός, μάλλον μεθυσμένος είσαι. Διαβάζοντας ανάμεσα στις γραμμές του εντελώς ασυνάρτητου απολογισμού σου σχετικά με την άυπνη νύχτα του ασθενούς σου, μπορώ να ανασυγκροτήσω τη δική σου διανοητική κατάσταση με αρκετή ακρίβεια. Για πρώτη φορά στην καριέρα σου γεύεσαι τη μέθη αυτή που είναι η ανταμοιβή για όλους μας τους κόπους – την αγωνία και τη σύγχυση της ανθρώπινης ψυχής – κι αυτό σε χτύπησε κατακέφαλα. Δε μπορώ να σε κατηγορήσω. Δεν περιμένω σοφία από νέους. Ανταποκρίθηκε ο ασθενής σε κάποιες από τις εικόνες τρόμου  του μέλλοντος που του έδειξες; Εργάστηκες στο να του θυμίσεις κάποιες από τις καλές παλιές μέρες; Κάποιοι υπέροχοι κόμποι αγωνίας στο στομάχι του δημιουργήθηκαν;(1) «Έπαιξες ωραία το βιολί σου»; Λοιπόν, ξέρεις, είναι πολύ φυσικό. Αλλά να θυμάσαι καλά, Γουόρμγουντ, ότι οι υποχρεώσεις προηγούνται της διασκέδασης. Αν αυτή η από μέρους σου αυτό-ικανοποίηση οδηγήσει σε απώλεια του θηράματος, θα βρεθείς να παρακαλάς αιώνια γι’ αυτή τη γουλιά από το κρασί της επιτυχίας που τώρα γεύεσαι. Αν, από την άλλη μεριά, με σταθερή και ψύχραιμη καθοδήγηση καταφέρεις να ασφαλίσεις την ψυχή του, τότε θα είναι δικός σου για πάντα – ένα ποτήρι γεμάτο μέχρι το χείλος από απόγνωση, απελπισία και σύγχυση, που θα μπορείς να φέρνεις στα χείλια σου και να πίνεις όσο συχνά θέλεις.(2) Γι’ αυτό μην αφήσεις κανένα παροδικό ενθουσιασμό να σε αποσπάσει από την πραγματική δουλειά σου που είναι να υποσκάψεις την πίστη του και να εμποδίσεις την ανάπτυξη οποιασδήποτε αρετής. Δώσε μου χωρίς άλλο, πλήρη απολογισμό, στο επόμενό σου γράμμα, των αντιδράσεων του ασθενούς στον πόλεμο, ώστε να σκεφτούμε αν είναι πιθανότερο να κάνουμε περισσότερο κακό σ’ αυτόν (και καλό σε μας) αν τον οδηγήσουμε σε υπερβάλλοντα πατριωτισμό, ή να τον μετατρέψουμε σε διακαή και φλογερό ειρηνιστή.(3) Υπάρχουν όλων των ειδών οι πιθανότητες. Εντωμεταξύ, πρέπει να σε προειδοποιήσω να μην ελπίζεις πάρα πολλά από ένα πόλεμο.

Φυσικά ένας πόλεμος είναι διασκεδαστικός. Ο άμεσος φόβος και το μαρτύριο των ανθρώπων είναι μια νόμιμη και ευχάριστη τόνωση για τους μυριάδες εργάτες μας που κοπιάζουν σκληρά.(4) Όμως ποιο θα είναι το μόνιμο όφελος αν δεν το εκμεταλλευτούμε προκειμένου να κερδίσουμε ψυχές για τον Πατέρα μας Κάτωθεν;  Όταν βλέπω τα παροδικά μαρτύρια των ανθρώπων που τελικά μας διαφεύγουν, νιώθω σαν να μου επιτράπηκε να πάρω μια πρώτη γεύση ενός πλούσιου γεύματος και μετά να μου αρνηθούν το υπόλοιπο. Είναι χειρότερο από το να μην το είχα δοκιμάσει καθόλου. Ο Εχθρός μας, πιστός στις βάρβαρες μεθόδους Του όταν μας πολεμά, μας επιτρέπει να δούμε για λίγο τη θλίψη των αγαπητών Του μόνο και μόνο για να μας βασανίσει και να μας ταλαιπωρήσει – για να κοροϊδέψει την άσβεστη πείνα που μας δημιουργεί σ’ αυτή την παρούσα εποχή σύγκρουσης που έχουμε μαζί Του. Ας σκεφτούμε λοιπόν πώς να χρησιμοποιήσουμε μάλλον, παρά πως να ευχαριστηθούμε αυτόν τον Ευρωπαϊκό πόλεμο. Γιατί έχει κάποιες συγκεκριμένες τάσεις που, όπως είναι, δε μας ευνοούν καθόλου. Μπορεί να ελπίζουμε πως θα υπάρξει ένα μεγάλο ποσοστό αγριότητας και ακολασίας. Αλλά, αν δεν προσέξουμε, μπορεί να δούμε χιλιάδες να στρέφονται προς τον Εχθρό μας μέσα σ’ αυτή τη θλίψη, ενώ δεκάδες χιλιάδες που δε φτάνουν τόσο μακρυά, μπορεί ωστόσο να στρέψουν την προσοχή τους σε θέματα που είναι πολύ ανώτερα από τον εαυτούλη τους.(5) Γνωρίζω ότι ο εχθρός μας δεν εγκρίνει όλα αυτά τα κακά σαν αιτίες για να στραφούν προς Αυτόν. Όμως εκεί είναι που γίνεται τόσο άδικος για μας. Δίνει βραβεία σε ανθρώπους που έδωσαν τις ζωές τους για σκοπούς  που μπορεί Εκείνος μεν να μην εγκρίνει όμως από την άλλη δέχεται ότι εκείνοι έκαναν με ειλικρίνεια αυτό που έκριναν σωστό με βάση τα όσα γνώριζαν.(6) 

Σκέψου επίσης πόσοι άσκοποι θάνατοι λαμβάνουν χώρα σε ένα πόλεμο. Οι άνθρωποι σκοτώνονται σε μέρη όπου γνωρίζουν ότι μπορεί να σκοτωθούν κι έτσι, αν μάλιστα ανήκουν στο στρατόπεδο του Εχθρού μας, πάνε προετοιμασμένοι.(7) Πόσο καλύτερα είναι για μας όμως όταν πεθαίνουν σε ακριβά νοσοκομεία ανάμεσα σε γιατρούς που ψεύδονται, νοσοκόμες που ψεύδονται, φίλους που ψεύδονται, όπως τους έχουμε εκπαιδεύσει υποσχόμενοι ζωή στον ετοιμοθάνατο, ενθαρρύνοντας την πίστη ότι η αρρώστια επιτρέπει απόλαυση και ικανοποίηση και ακόμη, αν οι εργάτες μας ξέρουν τη δουλειά τους, εμποδίζουν κάθε σκέψη να κληθεί ιερέας μήπως και αποκαλύψει στον ασθενή την αληθινή του κατάσταση!(8) Και πόσο καταστροφική είναι για μας η συνεχής υπενθύμιση του επικείμενου θανάτου που ένας πόλεμος επιβάλλει στους ανθρώπους. Ένα από τα καλύτερα όπλα μας, η αγωνιστική και παθιασμένη κοσμικότητα, γίνεται άχρηστο. Σε ένα πόλεμο δεν υπάρχει κανείς άνθρωπος που να πιστεύει ότι θα ζήσει για πάντα.(9)

Γνωρίζω ότι ο Σκάμπτρη και κάποιοι άλλοι δαίμονες βλέπουν στους πολέμους μεγάλες ευκαιρίες για επιθέσεις στην πίστη, αλλά πιστεύω ότι τέτοιες απόψεις είναι μάλλον εξεζητημένες. Οι άνθρωποι του Εχθρού μας που κάνουν ανταρτοπόλεμο σε μας, έχουν όλοι πειστεί από Αυτόν ότι η θλίψη είναι το κυρίαρχο μέσον που χρησιμοποιείται σ’ αυτό που Εκείνος αποκαλεί Απολύτρωση. Έτσι λοιπόν, μια πίστη που καταστρέφεται από ένα πόλεμο ή ένα λοιμό δεν αξίζει και πάρα πολύ τον κόπο να καταστραφεί.(10) Και εδώ αναφέρομαι στην παρατεταμένη θλίψη που ένας πόλεμος μπορεί να παράγει. Φυσικά, στο ακριβές σημείο κορύφωσης του τρόμου, του πένθους, ή του σωματικού πόνου, μπορεί να αρπάξεις τον άνθρωπό σου τη στιγμή που η λογική του προσωρινά αναστέλλεται. Αλλά, ακόμη και τότε, αν ζητήσει τη βοήθεια του Εχθρού, έχω ανακαλύψει ότι σχεδόν πάντα γίνεται αποδεκτός.(11)
Ο στοργικός σου θείος,
ΣΚΡΟΥΤΕΗΠ.

(1). Ο ανθρώπινος νους έχει την τάση να ξεχνάει την πραγματικότητα του παρελθόντος, εστιάζοντας κυρίως στις «παλιές καλές μέρες» και αγνοώντας τις θλίψεις του παρελθόντος. Αυτό το εκμεταλλεύεται ο διάβολος κατάλληλα και σε κάθε καινούρια δύσκολη κατάσταση τείνει να μας θυμίζει «πόσο ωραία ήταν τα πράγματα κάποτε», με σκοπό να μας αποθαρρύνει και να μας αποκαρδιώσει. Ας θυμηθούμε τους Ισραηλίτες στην έρημο που, μπροστά σε κάθε καινούρια δυσκολία, ξεχνούσαν την καταπίεση και τη σκλαβιά της Αιγύπτου και θυμόνταν τα κρεμμύδια και τα πεπόνια. Γι’ αυτό ο απόστολος Παύλος έλεγε «τα μεν οπίσω λησμονών, εις δε τα έμπροσθεν επεκτεινόμενος». Ένα ανθρώπινο γνωμικό λέει: «Το παρελθόν έχει περάσει, το μέλλον είναι άγνωστο, εστιάσου στο παρόν και κάνε το καλύτερο που μπορείς.» Όσο θα κάνουμε το λάθος να αναπολούμε «τις παλιές καλές μέρες», τόσο περισσότερο θα γινόμαστε υποχείρια του πονηρού και θα οδηγούμαστε σε λανθασμένες κρίσεις και συμπεράσματα για το παρόν και το μέλλον μας.

(2). Ο πονηρός και οι εργάτες του, «τρέφονται» από την απόγνωση και την απελπισία μας. Μ’ αυτή την αλληγορική εικόνα εννοείται ότι όσο πιο πολύ ένας άνθρωπος φοβάται και απελπίζεται και τρομάζει, τόσο πιο πολύ ο εχθρός διασκεδάζει και απολαμβάνει την κατάστασή μας την οποία και περαιτέρω εκμεταλλεύεται προς το κακό μας.

(3). Ο διάβολος είναι πάντα των άκρων. Γι’ αυτό δεν τον νοιάζει αν κάποιος είναι ακραίος σε κάτι και από ποια μεριά της πλάστιγγας γέρνει, φτάνει να γέρνει. Οι ακραίες θέσεις πάντα οδηγούν – όσον αφορά τα πνευματικά – στην αίρεση, την ανισορροπία και τη διαμάχη με το «αντίπαλο άκρο». Αυτό πάντα εξυπηρετεί τα σχέδια του εχθρού. Η ρήση «Μη γίνεσαι υπερβολικά άγιος, γιατί να πεθάνεις;» που υπάρχει στις Παροιμίες φαίνεται να καταδεικνύει αυτό ακριβώς. Από την άλλη μεριά, ο Κύριος είναι Θεός ισορροπίας και τάξης, μέτρου και αρμονίας. Και έτσι πρέπει να είναι και οι πιστοί Του αν θέλουν να αποφεύγουν τις παγίδες του διαβόλου.

(4). Ο διάβολος και οι εργάτες του πάντα «τρέφονται» και διασκεδάζουν από τους πολέμους, τις διαμάχες, τις ταλαιπωρίες, τα μίση, τις θλίψεις μας. Πρέπει να το θυμόμαστε αυτό. Δεν υπάρχει κάτι που να διασκεδάζει περισσότερο και να τέρπει τους δαίμονες πιο πολύ από τα μεταξύ μας μίση που γεννούν κάθε κακό στις ζωές μας και στις κοινωνίες μας.

(5). Μερικές φορές (και όχι σπάνια) η θλίψη κι ο διωγμός έχουν τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που ο πονηρός επιδιώκει. Σε στιγμές κρίσιμες και δύσκολες είναι πιθανόν ο άνθρωπος να στραφεί στο Θεό, να αφήσει τα εφήμερα και καθημερινά και να αναρωτηθεί για τα αιώνια και το τι συμβαίνει μετά θάνατον. Ας θυμηθούμε το λαό του Ισραήλ που μέσα στη θλίψη και στην καταπίεση της Αιγύπτου εβόησαν προς το Θεό και Εκείνος τους έστειλε απελευθερωτή. Είναι γενικώς αποδεδειγμένο ότι μέσα στην καλοπέραση και την τρυφηλή ζωή ξεχνάμε το Θεό (ψυχή μου φάγε, πίε, ευφραίνου) αλλά μέσα στο διωγμό τον ξαναβρίσκουμε.

(6). Ο Θεός δεν κοιτάει τη δογματική τοποθέτηση, ούτε τη θεολογική γνώση, αλλά τη στάση της καρδιάς. Όπως έλεγε απόστολος Παύλος στους Ρωμαίους, «αν ένας εθνικός πράττει τα του νόμου (του Θεού) τότε νόμος έγινε σ’ αυτόν.» Από την άλλη μεριά, μεγαλύτερη κρίση θα λάβει αυτός που γνωρίζει τον (ηθικό) νόμο του Θεού και ονομάζεται «παιδί του Θεού» αλλά δεν τον πράττει.

(7). Ένας άνθρωπος που γνωρίζει ότι, εκεί που πάει (π.χ. στο μέτωπο) έχει πολύ μεγάλες πιθανότητες να πεθάνει, είναι πιο πιθανό να θελήσει να προετοιμαστεί κατάλληλα και να ετοιμάσει την ψυχή του για να συναντήσει το Θεό.

(8). Πολλές φορές στην προσπάθειά μας να απαλύνουμε τον πόνο ενός ετοιμοθάνατου, του λέμε ότι όλα θα πάνε καλά και να μην ανησυχεί και άλλα τέτοια. Φροντίζουμε, αν μπορούμε, να έχει τις μεγαλύτερες δυνατές ανέσεις και να περάσει όσο πιο καλά γίνεται τις τελευταίες του ώρες. Μήπως όμως αντί να φροντίζουμε για την άνεση του σώματος και των συναισθημάτων, θα ήταν καλύτερα να πούμε την αλήθεια και να βοηθήσουμε τον άνθρωπο να ετοιμαστεί για το αναπόφευκτο και να προετοιμάσει την ψυχή του για τη συνάντηση με το Δημιουργό;

(9). Όπως είπαμε και πριν, ένα τόσο κατακλυσμιαίο γεγονός όπως ένας παγκόσμιος πόλεμος, κάνει τους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν τη ματαιότητα της ύπαρξης και την εφήμερη χρήση των υλικών αγαθών και να προετοιμαστούν για την αιωνιότητα.

(10). Ο Θεός μπορεί να δείξει έλεος και επιείκεια σε έναν άνθρωπο μέσα στη θλίψη του γιατί «γνωρίζει την πλάση μας και θυμάται ότι είμαστε χώμα». Μπορεί να καταλάβει έναν άνθρωπο και τον πόνο του όταν φτάνει στην έσχατη εξαθλίωση από τη θλίψη και πολλές φορές τα λόγια που ξεστομίζονται μέσα σε μια τέτοια κατάσταση ίσως και να τα παραβλέψει, αν ο άνθρωπος μέχρι τότε ήταν ευλαβής και πιστός σ’ Αυτόν.

(11). Παρόλο που στην κορύφωση του πόνου του ένας άνθρωπος χάνει τα λογικά του και μπορεί και να αρνηθεί το Θεό – πράγμα επικίνδυνο για την ψυχή του αν επιμείνει σ’ αυτή την άρνηση – αν ωστόσο, ακόμη και την τελευταία στιγμή ζητήσει συγχώρεση, έλεος και επιείκεια από τον Πανάγαθο, είναι βέβαιο πέραν πάσης αμφιβολίας ότι «σήμερα θα είσαι μαζί Μου στον παράδεισο».

Κυριακή 22 Απριλίου 2012

ΟΙ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΣΚΡΟΥΤΕΗΠ - C.S. LEWIS


ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΙV
ΑΓΑΠΗΤΕ ΜΟΥ ΓΟΥΟΡΜΓΟΥΝΤ,

Οι ερασιτεχνικές σου προτάσεις στο τελευταίο γράμμα σου με ειδοποιούν ότι είναι επείγον να σου γράψω για το πονεμένο θέμα της προσευχής. Θα μπορούσες να είχες αποφύγει το σχόλιο ότι η συμβουλή μου για την προσευχή του για τη μητέρα του «αποδείχθηκε μοναδικά ατυχής». Αυτός δεν είναι τρόπος να εκφράζεται ένας ανιψιός για το θείο του, ούτε ένας απλός πειραστής δαίμονας στον βοηθό γραμματέα ενός ολόκληρου τμήματος της κόλασης. Επίσης αποκαλύπτει μια δυσάρεστη επιθυμία να μεταφέρεις τις ευθύνες σου σε άλλους: πρέπει να μάθεις να πληρώνεις για τις γκάφες σου.

Το καλύτερο, όπου αυτό είναι δυνατόν, είναι το να εμποδίζεις τον ασθενή από του να προσεύχεται ολοσχερώς.  Όταν ο ασθενής είναι ένας καινούριος που μόλις έχει προσχωρήσει στο στρατόπεδο του Εχθρού μας, ο καλύτερος τρόπος είναι να τον κάνεις να θυμάται – ή να νομίζει πως θυμάται –  το παπαγάλισμα που έκανε στις προσευχές της παιδικής του ηλικίας.(1) Σε αντίθεση προς αυτό, θα μπορέσεις να τον πείσεις να στραφεί σε κάτι που είναι ολοκληρωτικά αυθόρμητο, εσωτερικό, άτυπο και τελικά ακανόνιστο. Και ουσιαστικά, αυτό σημαίνει για ένα νεοφώτιστο, ότι θα προσπαθήσει να δημιουργήσει μια ακαθόριστη κατάσταση δήθεν αφιέρωσης στην οποία η αληθινή συγκέντρωση και εξάσκηση της θέλησης και της διάνοιας δε θα συμμετέχουν καθόλου.(2) Ένας από τους ποιητές τους, ο Κόλριτζ, έγραψε κάποτε ότι δεν προσευχόταν «με κινούμενα χείλη και λυγισμένα γόνατα», αλλά απλώς «έκανε το πνεύμα του να έχει μια στάση αγάπης» και να αποκτήσει «μια αίσθηση ικεσίας».(3) Αυτό ακριβώς είναι το είδος προσευχής που θέλουμε. Κι εφόσον φέρει μια εξωτερική και επιπόλαιη ομοιότητα με την προσευχή της σιωπής που εξασκείται από τους πολύ προχωρημένους στο στρατόπεδο του Εχθρού, οι εξυπνάκηδες και τεμπέληδες ασθενείς μπορούν να νομίζουν πως τη μιμούνται για πάρα πολύ καιρό.(4) Το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε, είναι να τους πείσουμε ότι η σωματική στάση δεν έχει καμιά σημασία για την προσευχή τους. Γιατί ξεχνούν συνεχώς αυτό που εσύ πρέπει συνεχώς να θυμάσαι: ότι είναι ζώα και ό,τι κάνει το σώμα τους επηρεάζει και τις ψυχές τους.(5) Είναι αστείο το πώς οι θνητοί προσπαθούν συνεχώς να μας παρουσιάσουν σαν κάποιους που τους βάζουν ιδέες μέσα στο κεφάλι τους όταν στην πραγματικότητα αυτό που συνήθως κάνουμε είναι να τις κρατάμε έξω από αυτό.(6)

Αν αυτό αποτύχει, τότε πρέπει να υποχωρήσεις και να δοκιμάσεις μια πιο ύπουλη μέθοδο. Όποτε αυτοί κοιτούν στον Κύριό τους και Εχθρό μας, εμείς πάντα χάνουμε, αλλά υπάρχει πάντα τρόπος να τους εμποδίσουμε να το κάνουν. Ο απλούστερος είναι να αποτρέψουμε τη ματιά τους από Αυτόν και να τη στρέψουμε προς τους εαυτούς τους.(7) Κάνε τους να κοιτούν τον εαυτό τους και να προσπαθούν να δημιουργήσουν αισθήματα που να προέρχονται από τις ενέργειες της ίδιας τους της θέλησης. Αν, για παράδειγμα, σκέφτονται να Του ζητήσουν να έχουν αγάπη και έλεος, κάνε τους να στρέψουν την προσοχή τους σε αισθήματα αγάπης για τους εαυτούς τους, χωρίς όμως να το καταλάβουν.(8) Όταν προσεύχονται για θάρρος κάνε τους να προσπαθήσουν να νιώσουν γενναίοι. Όταν λένε πως προσεύχονται για συγχώρηση κάνε τους να προσπαθούν να αισθανθούν ότι έχουν συγχωρηθεί. Δίδαξέ τους να εκτιμούν την αποτελεσματικότητα μιας προσευχής από τα συναισθήματα που αυτή γεννάει μέσα τους.(9) Και ποτέ μην τους αφήσεις να υποπτευθούν πόση από αυτή την επιτυχία εξαρτάται από το αν είναι υγιείς ή άρρωστοι, κουρασμένοι ή ξεκούραστοι κλπ.

Βέβαια, ο Εχθρός μας εντωμεταξύ, δε θα μείνει άπραγος. Όπου υπάρχει προσευχή υπάρχει κίνδυνος της δικής Του άμεσης επέμβασης. Είναι εντελώς αδιάφορος για τη θέση Του ως καθαρό πνεύμα και είναι έτοιμος να εκχέει την επίγνωσή Του σ’ αυτά τα ζώα μόνο και που τους βλέπει στα γόνατα. Όμως κι αν ακόμη σε νικήσει στην προσπάθειά σου να παραπλανήσεις, εμείς έχουμε ένα ακόμη πιο ύπουλο όπλο. Οι άνθρωποι βλέπεις δεν έχουν από την αρχή μια ξεκάθαρη άποψη γι’ Αυτόν όπως εμείς δυστυχώς έχουμε. Δεν έχουν ποτέ τους γνωρίσει αυτή την τρομακτική για μας φωτεινότητα, αυτή τη διατρητική ματιά που τεμαχίζει και που είναι ο συνεχής πόνος μας. Αν ψάξεις μέσα στο μυαλό του ασθενή σου θα δεις ότι δεν υπάρχει αυτή η αντίληψη. Αν εξετάσεις το αντικείμενο των απόψεών του θα δεις ότι αποτελείται από πολλά γελοία συστατικά. Θα βρεις εικόνες που έχουν να κάνουν μόνο με την ενανθρώπηση και την επίγεια ζωή του Εχθρού μας αλλά τίποτε το υπερφυσικό.(10) και ακόμη μπορεί να βρεις ακόμη πιο πρωτόγονες ή παιδαριώδεις εικόνες συσχετισμένες με τα άλλα δύο πρόσωπα της Τριάδας. Μάλιστα κάποιες απ’ αυτές θα είναι δικές του εικόνες φτιαγμένες από την καθημερινή του εμπειρία έτσι ώστε να τους αποδίδει σεβασμό και να τις συνδέει με το θείο. Έχω γνωρίσει περιπτώσεις όπου αυτό που ο ασθενής στην ουσία ονομάζει «Θεό του», βρίσκεται στην επάνω αριστερή γωνία του δωματίου του σε κάποιο εικόνισμα, ή σταυρό που κρέμεται από τον τοίχο ή και σε κάποια αυθαίρετη εικόνα που υπάρχει μέσα στο κεφάλι του.(11) Αλλά όποιο κι αν είναι το αντικείμενο της προσοχής του, εσύ πρέπει να τον ωθήσεις να προσεύχεται σ’ αυτό κι όχι σ’ Αυτόν που τον δημιούργησε. Μπορείς μάλιστα να τον οδηγείς να βελτιώνει αυτή την εικόνα που έχει στο μυαλό του και να την κρατάει συνεχώς μέσα στη φαντασία του καθ’ όλη τη διάρκεια της προσευχής. Γιατί αν κάποια στιγμή κάνει το διαχωρισμό, αν ποτέ κατευθύνει τις προσευχές του όχι σ’ αυτό που νομίζει αυτός πως είναι ο Θεός, αλλά σ’ αυτό που πραγματικά είναι ο Θεός, τότε την έχουμε άσχημα. Απ’ τη στιγμή που οι σκέψεις, οι ιδέες του κι οι απόψεις του πάνε στην άκρη, ή, αν διατηρηθούν, γίνει κατανοητό σ’ αυτόν ότι είναι απλά υποκειμενικής φύσης και αρχίσει να εμπιστεύεται την ολοκληρωτικά πραγματική, αόρατη, θεία Παρουσία που είναι εκεί μαζί του και μέχρι τώρα δεν την είχε γνωρίσει, τότε τα πράγματα θα είναι πολύ άσχημα για μας και μπορεί να συμβεί το αναπόφευκτο. Προκειμένου λοιπόν να αποφύγουμε αυτή την κατάσταση – αυτό το ξεγύμνωμα της ψυχής στην προσευχή – θα σε βοηθήσει να γνωρίζεις το γεγονός ότι οι άνθρωποι δεν το επιθυμούν κάτι τέτοιο τόσο πολύ όσο νομίζουν. Γιατί τυχαίνει να πρέπει να αντιμετωπίσουν πολύ περισσότερα από όσα περίμεναν.(12)

Ο στοργικός σου θείος,
ΣΚΡΟΥΤΕΗΠ.

(1). Ένας μεγάλος κίνδυνος είναι καθώς έχουμε κακή εμπειρία από τις «παπαγαλία» προσευχές του παρελθόντος μας να νομίζουμε ότι δεν πρέπει να μιλάμε δυνατά στην προσευχή για να μην υποπέσουμε στο ίδιο σφάλμα. Όμως, στην πραγματικότητα, ο σκοπός της «φωναχτής» προσευχής είναι να κάνει το μυαλό μας να συμμετέχει μέσω της ακοής. Και μαζί κάνει την σάρκα να υποτάσσεται και να υπακούει στο λόγο του Θεού. Επιπλέον χρειάζεται πειθαρχία για να προσευχηθεί κανείς με το στόμα του και αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα πνευματικά οφέλη για τον πιστό – μεγαλύτερο ίσως κι από την ίδια την απάντηση που περιμένει στην προσευχή του. Αντίθετα η προσευχή «από μέσα μας» είναι πολύ πιο εύκολο να καταλήξει σιγά-σιγά σε μια συναισθηματική κατάσταση ψευδούς ευσέβειας που δε θα έχει κανένα πραγματικό πνευματικό καρπό στη ζωή μας.

(2). Ο κίνδυνος να στραφούμε σ’ έναν ανούσιο εσωτερισμό που μας κάνει να νομίζουμε ότι είμαστε πνευματικά ανώτεροι και πιο προχωρημένοι από τους άλλους που επαναλαμβάνουν προσευχές «παπαγαλιστί», είναι μεγάλος. Βασικά προέρχεται από την υπερηφάνεια που έχουμε όλοι μας και την επιθυμία να ξεχωρίζουμε από τους άλλους ως πνευματικότεροι. Εκεί βρίσκει πρόσφορο έδαφος ο πονηρός και μας παραπλανά σε πρακτικές που θα κάνουν την όποια προσευχή μας ακίνδυνη γι’ αυτόν και άκαρπη για μας.

(3). Η στάση αυτή λοιπόν μας οδηγεί σε κάτι το ακαθόριστο, σε μια μορφή ευσέβειας χωρίς δύναμη πραγματική και βέβαια είναι ό,τι καλύτερο για τον εχθρό.

(4). Υπάρχει η προσευχή του ησυχασμού, αλλά αυτή εξασκείται μόνον από αυτούς που έχουν περάσει επιτυχώς από τα άλλα στάδια προσευχής και έχουν «γυμνασμένα τα αισθητήρια στο να ξεχωρίζουν το καλό από το κακό». Το να προσπαθεί ένας νεοφώτιστος να την μιμηθεί είναι σαν κάποιος να θέλει να πάει στο πανεπιστήμιο όταν δεν έχει τελειώσει το δημοτικό. Και ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους είναι η πλάνη να νομίζουμε πως είμαστε ικανοί για πράγματα που δε γνωρίζουμε και δεν μπορούμε καν να φτάσουμε. Αυτό θα το χρησιμοποιήσει ο εχθρός εναντίον μας σε κάθε περίπτωση.

(5). «είναι ζώα»... Η έκφραση εδώ υποδηλώνει μια μεγάλη αλήθεια που τείνουμε να αγνοούμε προς μεγάλη μας βλάβη. Επειδή έχουμε σάρκα, είμαστε σε συνεχή πόλεμο με αυτήν προσπαθώντας να την καθυποτάξουμε στο πνεύμα κι ο αγώνας αυτός κάθε άλλο παρά εύκολος είναι. Κι ούτε ποτέ σταματάει μέχρι να πεθάνουμε και να απαλλαγούμε από το θνητό αυτό σαρκίο. «Δαμάζω το σώμα μου και το δουλαγωγώ...» έλεγε ο απόστολος Παύλος. Έτσι λοιπόν όταν κάποιοι διδάσκουν ότι δεν έχει σημασία η στάση που έχουμε στην προσευχή λένε και σωστά και λάθος. Σωστά μεν γιατί η στάση αυτή καθαυτή δεν έχει σημασία. Και λάθος γιατί ειδικά ένας νεοφώτιστος που δεν έχει μάθει να υποτάσσει το σώμα του, πού αλλού θα το μάθει αν όχι στην προσευχή. Ας σκεφτούμε το εξής απλό: αν ο Θεός ορατός ήταν εκεί μπροστά μας την ώρα που προσευχόμαστε, πώς θα συμπεριφερόμαστε; Δε θα γονατίζαμε και θα προσκυνούσαμε μπροστά στο Βασιλιά του Σύμπαντος; Δε θα δείχναμε τον προσήκοντα σεβασμό (αν όχι και φόβο); Άρα λοιπόν η προσκύνηση και το γονάτισμα κατά την ώρα της προσευχής έχει μεγάλη σημασία εφόσον γίνεται συνειδητά και είναι άχρηστα όταν γίνονται σαν τελετουργικό. Αυτό άλλωστε ισχύει σε όλες τις εκφάνσεις της χριστιανικής ζωής.

(6). Μια μεγάλη αλήθεια. Ο εχθρός δεν θέλει να χρησιμοποιείς τη λογική σου. Γιατί αν σκέφτεσαι το πιθανότερο είναι να κάνεις το σωστό σε κάθε περίπτωση. Γιατί το σωστό στις περισσότερες περιπτώσεις το γνωρίζουμε επειδή ο Θεός το έχει ξεκαθαρίσει μέσα στο λόγο Του, αλλά και επειδή έχει εγγράψει το νόμο Του στην καρδιά κάθε ανθρώπου. Γι’ αυτό ο πονηρός θέλει να κάνεις ό,τι αισθάνεσαι, επειδή από τα συναισθήματα μπορεί να σε παρασύρει όπου θέλει. Πόσοι χριστιανοί αλήθεια δεν λένε «δε μπορώ να το κάνω γιατί δεν το αισθάνομαι» λες και αυτό να είναι αρκετή δικαιολογία για να αποφύγουν την ν ευθύνη να κάνουν αυτό που ξέρουν πως είναι σωστό.

(7). Μια ακόμη έξυπνη μέθοδος του πονηρού για να καταστήσει την προσευχή μας αναποτελεσματική και ατελέσφορη. μας κάνει επίκεντρο της προσευχής μας αντί για το Θεό. Από την αρχή, στον κήπο της Εδέμ, ο όφις έστρεψε τον άνθρωπο στον εαυτό του, στις επιθυμίες του, στις ανάγκες της σάρκας του και έτσι τον απομάκρυνε από το λόγο και το θέλημα του Θεού.

(8). Όταν λοιπόν σε στρέφει προς τον εαυτό σου, αυτόματα γίνεσαι εσύ Θεός του εαυτού σου και ασυνείδητα προσπαθείς να καλύψεις εσύ τις ανάγκες για τις οποίες προσεύχεσαι αντί να περιμένεις ο Θεός να τις καλύψει. Και φυσικά θα αποτύχεις «γιατί δεν είναι δια δυνάμεως, ουδέ δια ισχύος, αλλά δια του Πνεύματος μου λέγει Κύριος των Δυνάμεων».

(9). Κι ερχόμαστε πάλι στα συναισθήματα που είναι η φωνή της σάρκας. Νομίζουμε πως αν προσευχηθούμε αρκετά και «φτιαχτούμε» συναισθηματικά και νιώσουμε καλά, πιστεύουμε ότι εισακουστήκαμε και ότι έγινε αυτό για το οποίο προσευχόμαστε. Όμως δεν είναι έτσι. Η αληθινή πίστη δεν στηρίζεται στα συναισθήματα, αλλά σε μια ξεκάθαρη και βαθιά γνώστη και αποκάλυψη του θελήματος του Θεού για την περίπτωσή μας όπως επίσης και τη βεβαιότητα ότι ο Θεός απαντάει πάντα τις προσευχές που είναι σύμφωνες με το θέλημά Του άσχετα με το πώς νιώθουμε. Η πεποίθησή μας είναι στην πιστότητα του Θεού να τηρεί τις υποσχέσεις Του κι όχι στις δικές μας ικανότητες και συναισθήματα.

(10). Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα που ο εχθρός το χρησιμοποιεί εναντίον μας. Έχουμε – συνήθως – λάθος εικόνα για το Θεό. Προσευχόμαστε σε ένα κατασκεύασμα της φαντασίας μας που λίγο απέχει από το είδωλο. Γι’ αυτό φταίνε οι παραδόσεις με τις οποίες είμαστε μεγαλωμένοι και χρειάζεται να προσπαθήσουμε για να τις ξεριζώσουμε από το μυαλό μας γιατί αλλιώς πάντα θα εμποδίζουν τη ζωή της προσευχής μας και θα την καθιστούν άκαρπη. Η μόνη «εικόνα» που μπορούμε να έχουμε για το Θεό είναι αυτή που η Βίβλος μας δίνει. Και μπορούμε να τη δούμε πολύ ξεκάθαρη στην Αποκάλυψη όπου ο Θεός εμφανίζεται στον Ιωάννη όπως πραγματικά είναι σε όλη Του την επουράνια δόξα, ως Βασιλεύς βασιλέων και Κύριος Κυρίων. Άραγε σε ποιον πραγματικά προσευχόμαστε;

(11). Όπως είπαμε και παραπάνω, το να δημιουργήσει είδωλα τα οποία νομίζει ότι απεικονίζουν το Θεό – ακόμη και στη φαντασία του – και το να προσεύχεται σ’ αυτά, είναι κάτι που ακόμη κι ο πιο καλοπροαίρετος χριστιανός μπορεί να κάνει χωρίς καν να το πάρει είδηση. Όταν οι Ισραηλίτες έφτιαξαν το χρυσό μοσχάρι στην έρημο και το προσκύνησαν, δεν το έκαναν γιατί είχαν απορρίψει το Θεό που τους ελευθέρωσε, αλλά γιατί αυτή ήταν η εικόνα του Θεού που είχαν μέσα τους έπειτα από 400 χρόνια σκλαβιάς σε ένα ειδωλολατρικό περιβάλλον. Ο μεγαλύτερος αγώνας που έχει να κάνει ο Θεός, είναι το να βγάλει από μέσα μας τις λάθος εικόνες, ιδέες και απόψεις που έχουμε γι’ Αυτόν, προκειμένου να μας κάνει ικανούς να Τον εννοήσουμε και να Τον υπακούσουμε.

(12). Μία άλλη μεγάλη παρανόηση που υπάρχει, είναι το ότι νομίζουμε πως θέλουμε πραγματικά να ακούσουμε το Θεό να μας μιλάει επειδή νομίζουμε ότι θα μας πει αυτά που θέλουμε ν’ ακούσουμε και θα μας δώσει λύση στα προβλήματά μας. ας θυμηθούμε όμως τον Αβραάμ. Ο Θεός του μίλησε και του είπε: «Άφησε τον τόπο σου και πήγαινε όπου εγώ σου πω». Πόσοι από μας θα το έκαναν; Μετά ο Θεός του είπε: «Να κάνεις περιτομή εσύ κι όλος ο οίκος σου». Πόσοι από μας θα έκαναν κάτι τόσο επώδυνο και μάλιστα σε όλους τους οικιακούς τους (οι οποίοι θα τους έπαιρναν για τρελούς). Μετά ο Θεός του είπε: «Διώξε τη δούλη και το παιδί της (μιλώντας για την Άγαρ)». Πόσοι από μας θα έδιωχναν το ίδιο τους το παιδί μαζί με τη μητέρα του (με την οποία σίγουρα είχε συνδεθεί ο Αβραάμ) μέσα στην έρημο όπου θα αντιμετώπιζε το βέβαιο θάνατο; Μετά ο Θεός του είπε: «Πήγαινε να θυσιάσεις το μονάκριβο γιο σου εκεί όπου εγώ θα σου πω». Εδώ, οι περισσότεροι από μας (αν όχι όλοι) θα λέγαμε: «Μπα δεν είναι ο Θεός αυτός – αποκλείεται να είπε ο Θεός τέτοιο πράγμα. Αυτός ο Αβραάμ λοιπόν, γι’ αυτό έγινε πατέρας και υπόδειγμα της πίστης μας. Άραγε θέλουμε ακόμη να ακούσουμε το Θεό; Πρέπει να είμαστε πολύ σοβαροί με τέτοια θέματα γιατί ο Θεός αν και όταν μας μιλήσει δε θα έλθει για «κουτσομπολιό». Και επειδή δε θα είμαστε έτοιμοι, αυτό θα το εκμεταλλευτεί ο διάβολος εναντίον μας.

Δευτέρα 16 Απριλίου 2012

ΟΙ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΣΚΡΟΥΤΕΗΠ - C.S. LEWIS


ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΙΙΙ
ΑΓΑΠΗΤΕ ΜΟΥ ΓΟΥΟΡΜΓΟΥΝΤ,

Είμαι πολύ ευχαριστημένος για όσα μου λες όσον αφορά τη σχέση αυτού του ανθρώπου με τη μητέρα του. Αλλά πρέπει να πιέσεις περισσότερο αυτό σου το πλεονέκτημα. Ο Εχθρός μας θα έχει αρχίσει ήδη να εργάζεται από το κέντρο και προς τα έξω, φέρνοντας βαθμιαία όλο και περισσότερο τη συμπεριφορά του ασθενή σου σύμφωνα με τα καινούρια δεδομένα και μπορεί να φτάσει να κάνει σωστή τη συμπεριφορά του προς τη γριά κυρία ανά πάσα στιγμή. Θα πρέπει να προλάβεις. Κράτα στενή επαφή με το συνάδελφό μας τον Γκλούμποουζ που είναι υπεύθυνος για τη μητέρα και χτίστε μεταξύ σας σ’ αυτό το σπίτι μια καλή και σωστή συνήθεια να δημιουργείτε συνεχή ενόχληση: καθημερινά αγκάθια.(1) Οι κάτωθι μέθοδοι μπορούν να αποδειχθούν χρήσιμες:
  • Κράτησε το μυαλό του εστιασμένο στην εσωτερική ζωή. Νομίζει πως η μεταστροφή του είναι εσωτερική(2)  κι έτσι, η προσοχή του είναι στραμμένη κυρίως στις καταστάσεις του μυαλού του – ή μάλλον σε αυτά τα ακατάλληλα τμήματά τους που είναι και τα μόνα που πρέπει να του επιτρέπεις να βλέπει.(3)  Ενθάρρυνέ το αυτό. Απομάκρυνε το μυαλό του από τις βασικές καθημερινές υποχρεώσεις οδηγώντας το στις πιο προχωρημένες και πιο πνευματικές.  φρόντισε ώστε να επιδεινωθεί αυτό το άκρως χρήσιμο σε μας ανθρώπινο χαρακτηριστικό, που είναι ο τρόμος και η αμέλεια για το προφανές. Πρέπει να τον φέρεις σε μια κατάσταση όπου να εξασκεί την παρατήρηση του εαυτού του για πάνω από μια ώρα, όμως να μην ανακαλύπτει κανένα από αυτά τα άσχημα χαρακτηριστικά του εαυτού του που σίγουρα είναι προφανή προς τον καθένα που συμβιώνει μαζί του στο σπίτι ή στο γραφείο. (4) 
  • Αναμφίβολα είναι αδύνατον να τον εμποδίσεις να προσεύχεται για τη μητέρα του, όμως έχουμε τα μέσα να κάνουμε τις προσευχές του αβλαβείς. Βεβαιώσου απλά ότι είναι πάντα πολύ «πνευματικές», ότι, ας πούμε, ασχολείται συνέχεια με την κατάσταση της ψυχής της κι όχι με τους ρευματισμούς της.(5)  Δύο πλεονεκτήματα ακολουθούν. Κατ’ αρχήν, όλη η προσοχή του θα είναι στραμμένη σε αυτά που εκείνος θεωρεί ως αμαρτίες της, πράγμα που υπονοεί, με λίγη καθοδήγηση από μέρους σου, όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά της που τον εκνευρίζουν.(6)  Κατ’ αυτόν τον τρόπο θα μπορείς να του ερεθίζεις τις καθημερινές πληγές ενώ αυτός θα είναι ακόμη στα γόνατα. Κάτι τέτοιο δε θα σου είναι καθόλου δύσκολο και μάλιστα θα σου φανεί και ιδιαίτερα διασκεδαστικό. Κατά δεύτερον, εφόσον οι ιδέες του για την κατάσταση της ψυχής της θα είναι πολύ ανώριμες και συχνά λανθασμένες, θα προσεύχεται, μέχρις ένα βαθμό, για ένα φανταστικό πρόσωπο, και θα είναι η δουλειά σου να κάνεις αυτό το φανταστικό πρόσωπο καθημερινά να απέχει όλο και περισσότερο από την πραγματική του μητέρα – αυτή τη φαρμακόγλωση γριά που αντιμετωπίζει κάθε πρωί. Με τον καιρό θα κάνεις το χάσμα τόσο μεγάλο, ώστε καμιά σκέψη ή συναίσθημα από τις προσευχές για τη φανταστική του μητέρα δε θα περνάει προς την αληθινή προκειμένου να θεραπεύσει τα πραγματικά της προβλήματα.(7)  Είχα κι εγώ ασθενείς τόσο καλά ελεγχόμενους, που μπορούσα να τους μεταστρέψω αυτοστιγμεί από την παθιασμένη προσευχή για την ψυχή της γυναίκας ή του γιου τους, στο άμεσο και δίχως ενδοιασμούς ξυλοφόρτωμα αυτής της γυναίκας ή του γιου.
  • Όταν δύο άνθρωποι συγκατοικούν για πολλά χρόνια, συμβαίνει συνήθως να έχουν τόνους στη φωνή τους ή εκφράσεις στο πρόσωπό τους που είναι σχεδόν αδύνατον να τις ανεχτούν ο ένας για τον άλλο. Δούλεψε πάνω σ’ αυτό. Κάνε απόλυτα συνειδητό στον ασθενή σου αυτό το συγκεκριμένο σμίξιμο των φρυδιών της μητέρας του που έμαθε να το αντιπαθεί από παιδάκι, και άσε τον να σκεφτεί πόσο πολύ το σιχαίνεται. Κάνε τον να υποθέσει ότι εκείνη ξέρει πόσο ενοχλητικό είναι κι ότι το κάνει για να τον ενοχλήσει – αν ξέρεις να κάνεις τη δουλειά σου, εκείνος δε θα παρατηρήσει το πόσο υπερβολική είναι μια τέτοια ιδέα. Και, φυσικά, ποτέ μην τον αφήσεις να υποψιαστεί ότι κι εκείνος έχει τόνους και εκφράσεις που παρομοίως είναι ενοχλητικοί γι’ αυτήν. Καθώς δε μπορεί να δει ή να ακούσει τον εαυτό του όπως ένας τρίτος, αυτό μπορείς εύκολα να το κατορθώσεις.(8)
  • Στους πολιτισμένους κύκλους το οικιακό μίσος συνηθέστερα εκφράζεται με το να λέει κανείς πράγματα που θα φαίνονταν εντελώς άκακα (οι λέξεις δεν είναι προσβλητικές), όμως με τέτοιο τόνο φωνής και σε τέτοιες στιγμές που να μη διαφέρουν και πολύ από μια μπουνιά στη μούρη.(9) Για να κρατήσεις σταθερή μια τέτοια κατάσταση θα πρέπει εσύ κι ο Γκλούμποουζ να βεβαιωθείτε ότι αυτοί οι δύο ανόητοι θα έχουν δύο μέτρα και δύο σταθμά.(10)  Ο ασθενής σου πρέπει να απαιτεί όλα τα δικά του λόγια να γίνονται αποδεκτά ως έχουν και να κρίνονται κατ’ αυτό τον τρόπο ως απλές λέξεις χωρίς κρυφά νοήματα, ενώ την ίδια στιγμή να κρίνει όλα όσα λέει η μητέρα του με τον πιο ευαίσθητο τρόπο όσον αφορά τον τόνο της φωνής της, το περιεχόμενο των λόγων της και τον πιθανό σκοπό τους. Παρόμοια πρέπει να ενθαρρυνθεί κι εκείνη να κάνει το ίδιο με αυτόν. Έτσι, μετά από κάθε καυγά θα μπορούν και οι δύο να φεύγουν πεπεισμένοι – ή σχεδόν πεπεισμένοι – ότι είναι εντελώς αθώοι. Ξέρεις τώρα πώς είναι: «Απλά τη ρώτησα τι ώρα θα είναι έτοιμο το φαγητό κι εκείνη έγινε έξαλλη.» Μόλις αυτό τους γίνει συνήθειο, θα έχεις την υπέροχη κατάσταση ενός ανθρώπου που λέει πράγματα με τον βέβαιο σκοπό να προσβάλλει, όμως εκείνος, από την άλλη, να λυπάται βαθιά όταν τον προσβάλλουν.
Τελικά, μίλησέ μου σχετικά με τη θρησκευτική στάση της γριάς. Έχει ζηλέψει καθόλου με το νέο αυτό παράγοντα που εμφανίστηκε στη ζωή του γιου της; - νιώθει καθόλου προσβεβλημένη που εκείνος έμαθε από άλλους και σ’ αυτή την ηλικία πράγματα που εκείνη θεωρεί πως του έδωσε την κάθε ευκαιρία να μάθει από παιδί; Νιώθει ότι εκείνος κάνει πολλή «φασαρία» γι’ αυτό το θέμα – ή ότι τα παρουσιάζει πολύ απλοϊκά και εύκολα;(11)  Θυμήσου το μεγάλο αδελφό του ασώτου σ’ εκείνη την παραβολή του Εχθρού μας.


Ο στοργικός σου θείος,
ΣΚΡΟΥΤΕΗΠ.

(1). Ένα από τα πιο ακανθώδη ζητήματα είναι η συμβίωση και οι σχέσεις των ανθρώπων και ένα από τα θέματα που ο πονηρός χρησιμοποιεί κατά κόρον εναντίον μας προκειμένου να μας δημιουργεί συνεχή προβλήματα και να μας απομακρύνει από το δρόμο του Κυρίου.

(2). Ο πονηρός θα προσπαθήσει πάντοτε να μας τραβήξει στον εσωτερισμό προκειμένου να αποτραβήξει την προσοχή μας από τα πραγματικά απτά προβλήματα της καθημερινότητας και την χριστιανική τους αντιμετώπιση, πράγμα που πραγματικά θα μας ωριμάσει. Γνωρίζει καλά ότι η ενδοσκόπηση θα μας κάνει ουσιαστικά άχρηστους προς τους γύρω μας και – ακόμη χειρότερα – θα καταστρέψει τη μαρτυρία μας γιατί θα μοιάζουμε σαν τον ιερέα και το Λευίτη της παραβολής που δεν άπλωσαν το χέρι τους να βοηθήσουν τον πληγωμένο αδελφό τους μέχρι που ήλθε ο μισητός αλλοεθνής Σαμαρείτης για να κάνει αυτό που ήταν πρακτικά το σωστό, χωρίς πολλές προσευχές και ενδοσκοπήσεις. Μάλιστα έτσι θα μας παρασύρει ο εχθρός της ψυχής μας στην αληθινή αμαρτία γιατί – όπως έλεγε ο απόστολος Παύλος στους Ρωμαίους – αυτός που ξέρει πιο είναι το σωστό και δεν το κάνει, σ’ αυτόν λογίζεται αμαρτία.

(3). Όπως είπαμε και πιο πάνω η υπερβολική ενδοσκόπηση οδηγεί τον άνθρωπο σε επικίνδυνες περιοχές του μυαλού του. Ο διάβολος θα προσπαθήσει να μας κάνει μάλιστα να ασχολούμαστε όλο και περισσότερο σε αυτά που θεωρούμε εμείς προβλήματά μας και να ασχολούμαστε όλο και περισσότερο με αυτά μέχρι του σημείου της μονομανίας και της απομόνωσης από τους άλλους. Πολλοί άνθρωποι τρελάθηκαν από τέτοιες πρακτικές.

(4). Το άλλο πρόβλημα που δημιουργείται με τέτοιες πρακτικές είναι ότι ενώ γυρίζουμε γύρω-γύρω σαν το σκύλο που κυνηγάει την ουρά του, δεν καταφέρνουμε να δούμε πράγματα που είναι τα αληθινά μας ελαττώματα και που είναι πασιφανή προς οποιονδήποτε μας συναναστρέφεται.

(5). Το άλλο σημείο που θα μας στρέψει ο πονηρός είναι η υπέρ-πνευματικότητα στην προσευχή. Θα θελήσει να μας κάνει να προσευχόμαστε για πράγματα που δεν είναι άμεσες ανάγκες για τους άλλους και να αδιαφορούμε για τις πρακτικές και άμεσες ανάγκες τους. Ας θυμηθούμε αυτό που γράφει ο Ιάκωβος στην επιστολή του: «Αν ο αδελφός σου πεινάει και κρυώνει και εσύ του λες ‘πήγαινε και είθε να χορτάσεις και να ζεσταθείς’ χωρίς όμως να του δώσεις τα αναγκαία ποιο το όφελος;».

(6). Τα χαρακτηριστικά των άλλων που μας εκνευρίζουν είναι αυτά που δείχνουν τις δικές μας ατέλειες. Είναι ακριβώς αυτά τα σημεία στα οποία βρίσκει τόπο ο διάβολος για να μας πειράζει. Γι’ αυτό. Όταν βλέπουμε ότι κάποιος μας εκνευρίζει με τον τρόπο του, πρέπει να προσευχόμαστε να αλλάξουμε εμείς κι όχι αυτός.

(7). Τελικά, όχι μόνο προσευχόμαστε για λάθος πράγματα, αλλά δημιουργείται τέτοιο χάσμα με τον άλλο, ώστε να μην μπορούμε σε καμία περίπτωση να τον βοηθήσουμε και αντί να βοηθάμε το έργο του Θεού προς αυτόν στην πραγματικότητα το εμποδίζουμε.

(8). Τις περισσότερες φορές παρεξηγούμε χαρακτηριστικά των άλλων που δεν έχουν καμία απολύτως σχέση μαζί μας και ταυτόχρονα ξεχνάμε ότι κι εμείς έχουμε τέτοια χαρακτηριστικά που οι άλλοι τα βλέπουν – και πιθανότατα ενοχλούνται – όμως εμείς δε μπορούμε να τα δούμε.

(9). «Η γλώσσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει» λέει ο λαός.

(10). Ένα από τα κυριότερα τεχνάσματα του εχθρού είναι να μας παρασύρει στην υποκρισία ώστε να κρίνουμε τους άλλους με διαφορετικό τρόπο απ’ ότι κρίνουμε τον εαυτό μας. Αυτό το πετυχαίνει χρησιμοποιώντας την έμφυτη υπερηφάνεια κι εγωισμό που έχουμε όλοι με την τάση μας να θεωρούμε τους άλλους λάθος και τους εαυτούς μας εντάξει σε όλα.

(11). Πρέπει να θυμόμαστε ότι η νεοαποκτηθείσα αποκάλυψή μας για το Θεό σίγουρα θα ενοχλήσει τους άλλους αν εμείς την προβάλλουμε άσοφα. Και πολύ περισσότερο αυτό συμβαίνει με τους γονείς μας οι οποίοι επειδή έχουν την πείρα της ζωής σκέφτονται το «Έλα παππού μου να σου δείξω...» όσον αφορά τη συμπεριφορά μας. Γι’ αυτό πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί και ευγενείς ώστε να μην τους προσβάλλουμε με ένα στυλ που δείχνει ότι εμείς μάθαμε την αλήθεια ήρθαμε τώρα να τους δείξουμε το σωστό δρόμο. Οι γονείς συνήθως δύσκολα διδάσκονται από τα παιδιά τους.

Κυριακή 15 Απριλίου 2012

ΟΙ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΣΚΡΟΥΤΕΗΠ - C.S. LEWIS


ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΙΙ
ΑΓΑΠΗΤΕ ΜΟΥ ΓΟΥΟΡΜΓΟΥΝΤ,

Με πολύ μεγάλη μου δυσαρέσκεια παρατηρώ ότι ο ασθενής σου έγινε Χριστιανός. Μην τρέφεις την παραμικρή ελπίδα ότι θα γλιτώσεις τις συνήθεις ποινές: μάλιστα, στις καλύτερές σου στιγμές, πιστεύω ότι δε θα το διανοούσουν στο ελάχιστο να τις αποφύγεις. Εντωμεταξύ, πρέπει να εκμεταλλευτούμε την κατάσταση όσο καλύτερα μπορούμε. Δεν υπάρχει λόγος ν’ απελπίζεσαι: εκατοντάδες από αυτούς που ενήλικες μετανόησαν, έχουν ξανά-αποκτηθεί από εμάς μετά από μια σύντομη παραμονή τους στο στρατόπεδο του Εχθρού, και τώρα πια είναι ασφαλείς κοντά μας. Όλες οι συνήθειες του ασθενή, και φυσικές και πνευματικές, εξακολουθούν να λειτουργούν προς όφελός μας.(1)

Ένας από τους σπουδαιότερους συμμάχους μας αυτή τη στιγμή είναι η ίδια η Εκκλησία. Μη με παρεξηγήσεις. Δεν εννοώ την Εκκλησία όπως τη βλέπουμε εμείς εξαπλωμένη διαμέσου του χώρου και του χρόνου και ριζωμένη γερά στην αιωνιότητα, τρομερή σαν ένας στρατός με τα λάβαρά του υψωμένα. Αυτό, ομολογώ, είναι ένα θέαμα που κάνει ακόμη και τους πιο θαρραλέους από τους δικούς μας να τρέμουν από ανησυχία. Αλλά ευτυχώς αυτή η μορφή της είναι εντελώς αόρατη στους ανθρώπους.(2) Το μόνο που βλέπει ο ασθενής σου είναι το μισοτελειωμένο ψευδογοτθικού στυλ κτίσμα που ανεγείρεται στο καινούριο οικόπεδο της εκκλησίας. Όταν μπει μέσα, θα δει το μπακάλη της γειτονιάς με μια μάλλον λαδωμένη έκφραση στο πρόσωπό του να πετάγεται απότομα για να του δώσει ένα φθαρμένο γυαλιστερό βιβλιάριο που περιέχει μια λειτουργία που κανείς απ’ τους δυο τους δεν καταλαβαίνει κι ένα φθαρμένο βιβλιαράκι με αλλοιωμένα κείμενα με θρησκευτικούς στίχους, ως επί το πλείστον κακής ποιότητας και με πολύ μικρά γράμματα.(3) Όταν πια πάει στο κάθισμά του, θα κοιτάξει γύρω του για να δει μια συλλογή γειτόνων του, τους οποίους μέχρι τώρα απέφευγε. Θα πρέπει να βασιστείς πάρα πολύ σε αυτούς τους γείτονες. Κάνε το μυαλό του να πηδάει μπρος πίσω μεταξύ της φράσης «Το Σώμα του Χριστού» και των προσώπων που αντικρίζει στη μπροστινή σειρά. Φυσικά έχει ελάχιστη σημασία ποια ακριβώς είναι τα πρόσωπα που περιλαμβάνει αυτή η μπροστινή σειρά. Μπορεί εσύ να ξέρεις κάποιον απ’ αυτούς σαν ένα πολύ σπουδαίο πνευματικό μαχητή απ’ το στρατόπεδο του Εχθρού μας. Άσχετο. Ο ασθενής σου, χάρη στον Πατέρα μας Κάτωθεν, είναι ένας βλάκας. Και δεδομένου ότι κάποιος απ’ αυτούς θα ψάλλει παράφωνα, ή κάποιου οι μπότες θα τρίζουν, ή κάποιος θα ‘χει διπλοσάγονο, ή κάποιος άλλος θα ντύνεται παράξενα, είναι βέβαιο ότι ο ασθενής σου άνετα θα οδηγηθεί στο συμπέρασμα ότι η θρησκεία τους είναι κατά κάποιο τρόπο γελοία.(4) Στην παρούσα κατάστασή του, βλέπεις, έχει μια εικόνα για τους «Χριστιανούς» που εκείνος μεν νομίζει ότι είναι η πνευματική, αλλά στην πραγματικότητα προέρχεται από παλαιότερες εικονογραφήσεις. Το μυαλό του είναι γεμάτο από εικόνες με χιτώνες και σανδάλια και πανοπλίες και γυμνά πόδια και, μόνο το γεγονός ότι βλέπει σύγχρονους ανθρώπους με ρούχα της εποχής του, του δημιουργεί μια αληθινή – αν και ασυνείδητη – δυσφορία.(5) Ποτέ μην τον αφήσεις να το συνειδητοποιήσει. Ποτέ μην τον αφήσεις να αναρωτηθεί πώς πραγματικά θα περίμενε τους ανθρώπους της εκκλησίας. Κράτα τα όλα σκοτεινά και ομιχλώδη μέσα στο μυαλό του για τώρα, και θα έχεις μια αιωνιότητα για να διασκεδάζεις μαζί του παράγοντας μέσα του την διεστραμμένη σαφήνεια που η Κόλαση προσφέρει.

Μετά, δούλεψε σκληρά πάνω στην απογοήτευση ή τη μετάπτωση που θα έχει σίγουρα ο ασθενής σου κατά τη διάρκεια των πρώτων εβδομάδων του σαν εκκλησιαζόμενος.(6) Ο Εχθρός μας επιτρέπει αυτή η απογοήτευση να υπάρχει στο κατώφλι κάθε ανθρώπινης προσπάθειας. Για παράδειγμα συμβαίνει στο μικρό παιδί που έχει μάθει να ακούει ιστορίες από την Οδύσσεια ενώ ήταν μικρό και τελικά έρχεται αντιμέτωπο με την αληθινή πρόκληση να μάθει ελληνικά. Εμφανίζεται όταν δύο ερωτευμένοι παντρεύονται και έρχονται αντιμέτωποι με την αληθινή πρόκληση να μάθουν να συμβιώνουν. Σε κάθε κατάσταση της ζωής αυτή η απογοήτευση σημαδεύει τη μετάβαση από την ονειροπαρμένη φιλοδοξία στην κουραστική εκτέλεση και πραγμάτωση έργου. Ο Εχθρός μας παίρνει αυτό το ρίσκο επειδή έχει αυτή την περίεργη φαντασίωση να μετατρέψει αυτά τα αηδιαστικά άνθρωπο-ζωύφια σε αυτό που Εκείνος αποκαλεί «ελεύθερους» εραστές της υπηρεσίας – «γιοί» είναι η λέξη που χρησιμοποιεί, με αυτή την παθιασμένη αγάπη Του.(7) Έτσι υποβαθμίζει όλο τον πνευματικό κόσμο δημιουργώντας αφύσικους δεσμούς με αυτά τα δίποδα ζώα.(8)  Επιθυμώντας την ελευθερία τους, αρνείται λοιπόν να τους κουβαλήσει στην πλάτη Του, μέσω των συνηθειών και των συναισθημάτων τους, σε οποιονδήποτε από τους στόχους που θέτει ενώπιόν τους: τους αφήνει να «τα βγάλουν πέρα μόνοι τους».(9) Κι εκεί βρίσκεται η ευκαιρία για μας. Αλλά επίσης, να θυμάσαι, εκεί βρίσκεται κι ο κίνδυνος για μας. Άπαξ και καταφέρουν να ξεπεράσουν αυτό το αρχικό στάδιο ξηρασίας επιτυχώς, γίνονται πολύ λιγότερο εξαρτώμενοι από τα συναισθήματα και γι’ αυτό πολύ πιο δύσκολο να πειρασθούν.(10)

Βέβαια, σου γράφω ως εδώ με την προϋπόθεση ότι οι άνθρωποι στην μπροστινή σειρά δεν παρουσιάζουν κανένα ελάττωμα ώστε να βοηθήσουν στην απογοήτευση. Φυσικά αν παρουσιάζουν – αν ο ασθενής σου γνωρίζει ότι η κυρία με το παράξενο καπέλο είναι μανιώδης χαρτοπαίχτης, ή ότι ο κύριος με τις τριζάτες μπότες είναι ένας μίζερος αισχροκερδής τσιγκούνης – τότε το έργο σου είναι σημαντικά ευκολότερο.(11) Το μόνο που θα έχεις τότε να κάνεις, θα είναι να κρατήσεις μακριά από το μυαλό του την ερώτηση: «Αν εγώ, που είμαι αυτός που είμαι, μπορώ να θεωρήσω τον εαυτό μου κατά κάποιον τρόπο Χριστιανό, τότε γιατί να κρίνω τα ελαττώματα των άλλων και να θεωρήσω ότι η θρησκεία τους είναι απλά υποκριτική και ψεύτικη;».(12) Μπορεί να αναρωτηθείς αν είναι δυνατόν να εμποδίσεις μια τέτοια ευνόητη σκέψη να εμφανιστεί στο μυαλό ακόμη κι ενός ανθρώπου. Είναι δυνατόν, Γουόρμγουντ, είναι! Χειρίσου τον κατάλληλα και δε θα εμφανιστεί. Δεν είναι πολύ καιρό με τον Εχθρό μας μαζί ώστε να έχει προλάβει να μάθει τι σημαίνει αληθινή ταπεινότητα.(13)  Όλα όσα λέει, ακόμη κι όταν είναι στα γόνατα, σχετικά με την αμαρτωλότητά του και άλλα τέτοια ηθικοπλαστικά είναι απλώς παπαγαλίες.(14) Κατά βάθος, εξακολουθεί να πιστεύει ότι έχει μια ιδιαίτερη θέση χάρης στου Εχθρού μας τα κατάστιχα(15) με το να επιτρέψει στον εαυτό του να μετανοήσει και να επιστρέψει, και νομίζει πως ήδη δείχνει μεγάλη ταπεινότητα και καταδεκτικότητα με το να πηγαίνει στην εκκλησία μ’ αυτούς τους αυτάρεσκους, πληβείους που έχει για γείτονες.(16) Κράτα τον σ’ αυτό το είδος σκεπτικού για όσο περισσότερο μπορείς.

Ο στοργικός σου θείος,
ΣΚΡΟΥΤΕΗΠ.

(1). Το ότι κάποιος μετανόησε και επέστρεψε στον Χριστό, δε σημαίνει ότι άλλαξε αμέσως στις συνήθειες και τις ιδέες του. Η αναγέννηση είναι στο πνεύμα κι όχι στο μυαλό ή στο σώμα. Γι’ αυτό το λόγο μετά την αναγέννηση αρχίζει η δύσκολη πορεία του προσωπικού αγιασμού, προκειμένου οι παλιές κοσμικές συνήθειες και ιδέες να αλλάξουν και ο άνθρωπος συνολικά να ευθυγραμμιστεί με το θέλημα του Θεού στη ζωή του. Γι’ αυτό ο πρώτος καιρός μετά τη μετάνοια είναι κι ο πιο επικίνδυνος ώστε κάποιος να τα παρατήσει και να γυρίσει πίσω στον κόσμο. Εκεί είναι που χρειάζεται και η μεγαλύτερη στήριξη από τα άλλα μέλη της εκκλησίας όπως το νέο φυτό που το στηρίζουμε μέχρι να δυναμώσει και να μπορεί να σταθεί μόνο του.

(2). Είναι ένα μεγάλο δυστύχημα ότι οι άνθρωποι βλέπουν από την Εκκλησία του Χριστού αυτά που πραγματικά είναι ασήμαντα και όχι αυτά που πραγματικά αξίζουν. Τα χρυσοποίκιλτα μεγαλοπρεπή κτίσματα δεν έχουν καμία πνευματική εξουσία και στην πραγματικότητα κλέβουν την προσοχή μας από αυτό που η Εκκλησία είναι πραγματικά. Το ότι έχουμε μάθει να συνδυάζουμε ή – ακόμη χειρότερα – να ταυτίζουμε τον «Οίκο του Κυρίου» με το κτίσμα κι όχι με τη συνάθροιση των πιστών είναι κάτι που έχει άμεσο και σοβαρό πνευματικό αντίκτυπο τον οποίο εμείς, δυστυχώς, αδυνατούμε να συνειδητοποιήσουμε.

(3). Όταν η ζωντανή πίστη γίνεται νεκρό θρησκευτικό δόγμα, τη θέση της ουσιώδους απλότητας την παίρνουν οι πολύπλοκες θρησκευτικές τυπικότητες και τελετουργίες. Όταν η ζωντανή λατρευτική σύναξη μετατρέπεται σε τυπικό «εκκλησιασμό», τότε η λειτουργία είναι ακατανόητη, τα κλισέ επαναλαμβάνονται υπό τύπον συνθημάτων και η υμνωδία γίνεται γιορτή δεξιοτεχνίας αντί για ευχαριστία προς τον Κύριο.

(4). Ο διάβολος είναι ο κατήγορος των αδελφών. Γι’ αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία η μαρτυρία και η στάση των παλαιότερων απέναντι στους νεότερους ώστε να μην τους σκανδαλίσουν. Ακόμη κι αν κάποιος είναι ένας πολύ σπουδαίος πνευματικός γίγαντας, ένας νεοφερμένος αυτό δεν μπορεί να το δει γιατί έχει συνηθίσει να επικεντρώνεται στα φαινόμενα. Ως εκ τούτου, οι παλαιότεροι στην πίστη πρέπει να είναι ισορροπημένοι στην εμφάνιση και στους τρόπους τους προκειμένου να μη δημιουργήσουν αρνητικές εντυπώσεις σε ανθρώπους που έρχονται για πρώτη φορά και που το μόνο που μπορούν να δουν ΕΙΝΑΙ η εμφάνιση και οι τρόποι των μελών της εκκλησίας.

(5). Οι άνθρωποι του κόσμου, ανάλογα με την εποχή, έχουν κάποιες στερεότυπες ιδέες για το πώς πρέπει να είναι οι Χριστιανοί και πώς πρέπει να συμπεριφέρονται. Είναι σημαντικό να καταφέρουν οι παλιότεροι να τους βοηθήσουν να βγουν από αυτή την πλάνη χωρίς να τους σκανδαλίσουν.

(6). Κάθε αρχή και δύσκολη. Αν κάποιος αντέξει στην αρχή, έχει πολύ μεγάλες πιθανότητες να συνεχίσει μέχρι τέλους.

(7). Είναι παρατηρημένο και γνωστό ότι άλλο πράγμα είναι να σου αρέσει κάτι κι άλλο πράγμα είναι να το πετύχεις μόνος σου. Για παράδειγμα, πολλοί θαυμάζουν τους αθλητές με τα ωραία σώματα και τις υψηλές επιδόσεις και θα ήθελαν να είχαν τέτοιο σώμα. Όμως μόλις αρχίσουν τη γυμναστική και πρέπει ν’ ακολουθήσουν την κατάλληλη δίαιτα  και να υποστούν στερήσεις, συνήθως τα παρατάνε. «Τα αγαθά κόποις κτώνται», έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες, κι αν αυτό ισχύει για τα φυσικά που τα βλέπουμε, πόσο μάλλον ισχύει για τα πνευματικά όπου η τελική απολαβή και ανταμοιβή δεν είναι συνήθως ορατή.

(8). «Τι είναι ο άνθρωπος και νοιάζεσαι γι’ αυτόν; Τον έκανες λίγο κατώτερο των αγγέλων και με δόξα και τιμή τον στεφάνωσες», λέει στους Ψαλμούς. Η έκπληξη του πνευματικού κόσμου για το «παράλογο» ενδιαφέρον του Θεού για τον άνθρωπο δε θα μπορούσε να φαίνεται πιο πολύ απ’ ότι σ’ αυτό το χωρίο της Γραφής.

(9). Η παιδεία του Θεού και η υποταγή μας σε αυτήν είναι που θα μας κάνουν τελικά υιούς του Θεού. «Σε όσους πίστεψαν σε Αυτόν τους έδωσε την εξουσία ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ γιοι του Θεού.», λέει στον Ιωάννη. Και στην προς Εβραίους λέει ότι «αν δεν είστε μέτοχοι της παιδείας, τότε είστε ΝΟΘΟΙ και όχι γιοι». Σ’ αυτό ποντάρει ο Σατανάς προκειμένου να κάνει τους Χριστιανούς να απογοητευθούν και να παραιτηθούν. Ο Θεός δε θα μας πάρει στην πλάτη Του. Θα μας βάλει να περάσουμε διάφορες δοκιμασίες προκειμένου να ανδρωθούμε «εις πνευματικόν άνδρα τέλειον» ώστε να είμαστε άξιοι να λεγόμαστε υιοί και θυγατέρες Του.

(10). Αν ο νέος πιστός καταφέρει να αντέξει τα ζιζάνια και να αυξηθεί (θυμήσου την παραβολή με τα ζιζάνια που έσπειρε ο εχθρός στον αγρό του Κυρίου), τότε θα έχει περάσει πέρα από το επίπεδο να κρίνει τα πάντα μόνο με το συναίσθημα και θα είναι πολύ πιο δύσκολο για το διάβολο να τον τραβήξει πίσω. Το δυστύχημα είναι ότι πολύ δεν τα καταφέρνουν κυρίως από άγνοια του τι έχουν να αντιμετωπίσουν. Το ότι είναι «στενή η πύλη» ίσως και να τους το πει κάποιος, όμως το ότι είναι «στενή η οδός» στην οποία από δω και πέρα θα περπατήσουν δεν τους το λέει πια κανείς, με αποτέλεσμα τα τόσα πολλά «ναυάγια».

(11). Πόσο συχνά συμβαίνει αυτό; Πόσο συχνά οι εκκλησιάνθρωποι δεν είναι αληθινοί Χριστιανοί; Πόσο συχνά η μαρτυρία των Χριστιανών δεν είναι «μακράν απέχουσα» από την πραγματική διαγωγή τους; Το αφήνουμε στην κρίση των αναγνωστών και στην προσωπική τους εμπειρία. Αν και είναι αυτονόητο ότι ένας άνθρωπος πρέπει πρώτα να εξετάζει τη διαγωγή του ως Χριστιανός κι ύστερα ν’ ανοίγει το στόμα του για να μιλήσει για το Χριστό, δυστυχώς παρατηρούμε ότι, κάτι τέτοιο, όλο και σπανιότερα συμβαίνει. Και φυσικά δίνουμε από μόνοι μας στο διάβολο τα όπλα για να μας πολεμήσει.

(12). Το «Μη κρίνετε ίνα μη κριθήτε», είναι γνωστό αλλά σίγουρα ανεφάρμοστο για ένα νέο πιστό (και όχι μόνο).

(13). Δυστυχώς η χρυσή αρχή της ταπεινότητας που είναι η βάση για τα περισσότερα πράγματα στην αληθινή Χριστιανική ζωή είναι για πολλούς άγνωστη εντελώς και για ακόμη περισσότερους ξεχασμένη. Γι’ αυτό φροντίζει δεόντως ο περήφανος και επιδεικτικός τρόπος της λατρείας μας, των κτιρίων μας, των αμφίων μας και γενικότερα της συμπεριφοράς μας.

(14). Πόσο συχνά χρησιμοποιούμε μια ξύλινη θρησκευτική γλώσσα που μοιάζει περισσότερο με επιστημονική ορολογία παρά με κάτι το φυσικό, και με αυτήν επαναλαμβάνουμε ακαταλαβίστικα πράγματα που μας μάθανε ότι «έτσι πρέπει να λέγονται», όμως δε μας μάθανε πώς βιώνονται.

(15). Εννοεί το Βιβλίο της Ζωής του Αρνίου (δες Αποκάλυψη).

(16). Είναι συχνό φαινόμενο οι άνθρωποι να μην έχουν καταλάβει την αμαρτωλότητά τους και τη χάρη του Θεού πάνω τους και να φτάνουν να νομίζουν ότι την άξιζαν τη σωτηρία επειδή είναι καλύτεροι από τους άλλους. Αυτό συμβαίνει όταν υπάρχει θρησκευτικό πνεύμα, ένα από τα ισχυρότερα πνεύματα υπερηφανίας.

Σάββατο 14 Απριλίου 2012

ΟΙ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΣΚΡΟΥΤΕΗΠ - C.S. LEWIS


«Ο καλύτερος τρόπος να διώξεις το διάβολο, αν δεν υπακούσει στη Γραφή, είναι να τον κοροϊδέψεις και να τον περιγελάσεις, γιατί δεν αντέχει το σαρκασμό.» - Μαρτίνος Λούθηρος.
«Ο διάβολος... το υπερήφανο πνεύμα... δεν αντέχει την κοροϊδία.» - Τόμας Μουρ.


Εισαγωγή του Μεταφραστή

Ο C.S. LEWIS (Clive Staples Lewis 29 Νοεμβρίου 1898 – 22 Νοεμβρίου 1963), ήταν γνωστός συγγραφέας, ακαδημαϊκός, ειδικός στη μεσαιωνική ιστορία, μελετητής, θεολόγος και σπουδαίος Χριστιανός απολογητής. Γεννήθηκε στην Ιρλανδία κι έζησε στην Αγγλία. ‘Έγινε πολύ γνωστός για τον αλληγορικό τρόπο με τον οποίο παρουσίαζε μεγάλα πνευματικά θέματα μέσα από ιστορίες φαντασίας και γνωστότερα έργα του πάνω στον τομέα ήταν η σειρά με Τα Χρονικά της Νάρνια, η Τριλογία του Διαστήματος και Οι Επιστολές του Σκρούτεηπ.

Ο Lewis ήταν στενός φίλος του συγγραφέα και ακαδημαϊκού J.R.R. Tolkien (του συγγραφέα του Άρχοντα του Δαχτυλιδιού), και οι δύο αυτοί συγγραφείς ήταν ηγετικές μορφές στην διδασκαλία της Αγγλικής Γλώσσας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης αλλά και στην ημιεπίσημη λογοτεχνική ομάδα της Οξφόρδης γνωστής με το όνομα Ίνκλινγκς (Υπόνοιες). Σύμφωνα με τα απομνημονεύματά του με τίτλο Έκπληκτος από Χαρά, ο Lewis, αν και βαπτισμένος παιδί στην Ιρλανδία, απομακρύνθηκε αργότερα από την πίστη του κατά την εφηβεία. Χάρη στην επιρροή του Tolkien και άλλων φίλων, στην ηλικία των 32 ετών, ο Lewis επέστρεψε στο Χριστιανισμό και έγινε ενεργό μέλος της Εκκλησίας της Αγγλίας. Η μεταστροφή του είχε βαθύτατη επιρροή στο έργο του και οι μαχητικές του ραδιοφωνικές εκπομπές πάνω στο θέμα του Χριστιανισμού του προσέφεραν ευρεία αναγνώριση. Πέθανε το Νοέμβριο του 1963, μία βδομάδα πριν τα 65α γενέθλιά του.

Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε πάνω από τριάντα γλώσσες και ειδικότερα Τα χρονικά της Νάρνια έχουν γίνει ραδιοφωνική σειρά, τηλεοπτική σειρά αλλά και έργα στη μεγάλη οθόνη.

Ανακάλυψα τις Επιστολές του Σκρούτεηπ σε κάποια περιήγησή μου στο Διαδίκτυο καθώς έψαχνα για παλαιότερα Χριστιανικά λογοτεχνικά έργα. Κυκλοφορούν ελεύθερα και ο καθένας μπορεί να τις βρει και να τις «κατεβάσει». Διαβάζοντας λίγο, εντυπωσιάστηκα από το βάθος που υπήρχε πάνω στη γνώση της ανθρώπινης φύσης, αλλά και από το σατυρικό λογοτεχνικό ύφος που ήταν δοσμένες προκειμένου να αποφευχθεί το ύφος της λογοτεχνικής πραγματείας και, μέσα από ένα απλό διασκεδαστικό αλληγορικό τρόπο να γίνουν εύληπτες προς τον καθένα, πνευματικές αλήθειες μεγάλου βεληνεκούς.

Οι επιστολές γράφονται από το δαίμονα Σκρούτεηπ (Screwtape), μέντορα του μαθητευόμενου δαίμονα Γουόρμγουντ (Wormwood) και περιέχουν κατευθυντήριες οδηγίες στο πώς θα επιτύχει ο Γουόρμγουντ τις αποστολές που του δίνονται προκειμένου να πλανέψει και να οδηγήσει στην απώλεια διάφορους ανθρώπους, ώστε να τελειώσει «σπουδές» του με επιτυχία και να πάρει το «πτυχίο» του.

Θεωρώ (κι όχι μόνο εγώ) ότι είναι αντάξιες των Χρονικών της Νάρνια, αν όχι σπουδαιότερες, και γι’ αυτό θεώρησα σωστό και χρήσιμο να τις μεταφράσω για τον καθένα που ενδιαφέρεται να γνωρίσει πνευματικές αλήθειες που, ενώ είναι γνωστές, δεν τους δίνεται η πρέπουσα σημασία και αυτό πολλές φορές αποβαίνει καταστροφικό.

Στο τέλος κάθε επιστολής έχω προσθέσει σημειώσεις και επεξηγηματικά σχόλια προκειμένου να γίνουν πιο κατανοητά κάποια πράγματα, δεδομένου ότι το κυρίως κείμενο της επιστολής είναι σχετικά λακωνικό και συμπυκνωμένο, περιλαμβάνοντας ιδέες που στην καλύτερη περίπτωση θέλουν πολλές σελίδες κειμένου για την ανάπτυξή τους.

Θέλω όμως να τονίσω ότι σε καμία περίπτωση τα σχόλιά μου δεν είναι αλάνθαστα και ως εκ τούτου, δεν πρέπει να λαμβάνονται ως η μόνη σωστή ερμηνεία. Με τα σχόλια προσπαθώ απλώς να βοηθήσω την κατανόηση του αναγνώστη και όχι να ποδηγετήσω τη δική του κριτική ικανότητα, ελεύθερη σκέψη και άποψη.

Ηλίας Ηλιάδης.


Πρόλογος του συγγραφέα

Δεν έχω κανένα σκοπό να εξηγήσω πώς το περιεχόμενο των επιστολών που θα παραθέσω πιο κάτω έπεσε στα χέρια μου.

Υπάρχουν δύο ισότιμα αλλά άκρως αντίθετα λάθη που η παρούσα αυτή γενεά(1) διαπράττει όσον αφορά τα δαιμόνια. Το ένα είναι το να δυσπιστεί ή και να απορρίπτει εντελώς την ύπαρξή τους. Το άλλο είναι το να πιστεύει μεν στην ύπαρξή τους, αλλά να εμφανίζει ένα αρρωστημένο και υπερβολικό ενδιαφέρον σ’ αυτά. Εκείνα (τα δαιμόνια) από τη μεριά τους χαίρονται και για τα δύο αυτά λάθη και βρίσκουν την ίδια ακριβώς ευχαρίστηση, είτε έχουν να κάνουν με έναν υλιστή, είτε με ένα μάγο. Το κείμενο αυτού του βιβλίου μπορεί να αποκρυπτογραφηθεί πολύ εύκολα από οποιονδήποτε έχει αποκτήσει τις δεξιότητες για να το καταλάβει. Αλλά αρνητικά προδιατεθειμένοι, ή υπερβολικά ευσυγκίνητοι άνθρωποι που μπορεί να κάνουν κακή χρήση αυτού, καλό θα είναι να το αποφύγουν.

Οι αναγνώστες ενδείκνυται να θυμούνται ότι ο διάβολος είναι ψεύτης. Όλα όσα λέει ο Σκρούτεηπ δεν είναι αλήθεια, ούτε ακόμη κι από τη δική του οπτική γωνία. Δεν κατέβαλα κάποια προσπάθεια να ταυτίσω οποιοδήποτε από τα ανθρώπινα πλάσματα που εμφανίζονται στα κείμενα με κάποιους γνωστούς. Όμως πιστεύω ότι τα πορτραίτα, για παράδειγμα, του Φρ. Σπάικ και της μητέρας του ασθενή, είναι πολύ ακριβή. Υπάρχουν άφθονοι ευσεβείς πόθοι στην Κόλαση, ακριβώς όπως και στη Γη.

Τελικά, χρειάζεται να προσθέσω ότι δεν έκανα καμιά προσπάθεια να διορθώσω τη χρονολογική σειρά των επιστολών. Η υπ’ αριθμόν XVII (17) φαίνεται να έχει συνταχθεί προτού η διανομή τροφής με το δελτίο γίνει κάτι σοβαρό.(2) Όμως εν γένει η μέθοδος χρονολόγησης των δαιμονίων φαίνεται να μην έχει σχέση με τη χρονολόγηση της γης και δεν έχω κανένα σκοπό να την αναπαράγω. Η ιστορία του Παγκοσμίου Πολέμου πέραν του ότι διεξάγεται στις μέρες μας (σ.τ.μ. 1941) και δείχνει την πνευματική κατάσταση της ανθρωπότητας, δεν κάνει, ωστόσο, καμία αίσθηση στον Σκρούτεηπ.

C. S. LEWIS
ΚΟΛΛΕΓΙΟ ΤΗΣ ΜΑΓΔΑΛΗΝΗΣ (MAGDALEN KOLLEGE)
5 ΙΟΥΛΙΟΥ 1941

(1). Και όχι μόνο η γενεά της εποχής του αλλά και όλες οι επόμενες αντιμετωπίζουν το διάβολο και τα δαιμόνια κατ’ αυτό τον τρόπο με αποτέλεσμα την ίδια τους τη ζημία.

(2). Εννοεί την εποχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.



ΕΠΙΣΤΟΛΗ Ι
ΑΓΑΠΗΤΕ ΜΟΥ ΓΟΥΟΡΜΓΟΥΝΤ,

Παρατηρώ αυτό που είπες για τον ασθενή μας όσον αφορά το να καθοδηγήσουμε τις μελέτες του και να φροντίσουμε ώστε να βλέπει συχνά το φίλο του τον υλιστή. Όμως μήπως είσαι επιπόλαιος και αφελής; Ακούγεται σαν να πιστεύεις ότι η επιχειρηματολογία είναι ο τρόπος για να γλυτώσεις κάποιον από τα σαγόνια του Εχθρού(1). Αυτό μπορεί να συνέβαινε αν ο άνθρωπος αυτός είχε ζήσει μερικούς αιώνες πριν. Εκείνη την εποχή οι άνθρωποι γνώριζαν ακόμη αρκετά καλά να ξεχωρίζουν πότε κάτι αποδεικνυόταν και πότε όχι. Κι αν κάτι αποδεικνυόταν, τότε το πίστευαν. Μάλιστα συνήθιζαν να συνδυάζουν τα λόγια με τα έργα και ήσαν έτοιμοι να αλλάξουν τον τρόπο ζωής τους σαν αποτέλεσμα αυτών των αλυσιδωτών σκέψεων. Αλλά με τις εφημερίδες και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και άλλα τέτοια όπλα καταφέραμε να τ’ αλλάξουμε όλα αυτά(2). Ο άνθρωπός σου είναι συνηθισμένος, από τότε που ήταν παιδί, να έχει καμιά δεκαριά διαφορετικές και ασύμβατες μεταξύ τους φιλοσοφίες να χορεύουν μέσα κι έξω απ’ το κεφάλι του. Δε σκέφτεται τα δογματικά θέματα σαν κυριαρχικές “αλήθειες” ή “ψέμματα”, αλλά σαν “ακαδημαϊκές ιδέες” ή “πρακτικά θέματα”, “ξεπερασμένα” ή “σύγχρονα”, “συμβατικά” ή “άσπλαχνα”(3). Η ασυνάρτητη πομπώδης γλώσσα, κι όχι η λογική επιχειρηματολογία είναι ο καλύτερος σύμμαχός σου στο να τον κρατήσεις μακριά από την εκκλησία. Μη χάνεις το χρόνο σου προσπαθώντας να τον κάνεις να σκεφτεί ότι ο υλισμός είναι αληθινός! Κάνε τον να σκεφτεί ότι (ο υλισμός) είναι δυνατός, ή άκαμπτος, ή θαρραλέος – ότι είναι η φιλοσοφία του μέλλοντος. Αυτά είναι που τον ενδιαφέρουν(4).

Το πρόβλημα με τη λογική επιχειρηματολογία είναι ότι οδηγεί όλο τον αγώνα στο γήπεδο του  Εχθρού μας. Και μπορεί κι Εκείνος να επιχειρηματολογήσει, όμως όσον αφορά ο θέμα της αληθινά πρακτικής υλιστικής προπαγάνδας(5) θέλω να σου πω να γνωρίζεις ότι Εκείνος έχει αποδειχθεί ότι είναι κατά πολύ κατώτερος από τον Πατέρα μας Κάτωθεν(6). Όμως με τη συζήτηση και την επιχειρηματολογία θα ξυπνήσεις την κοιμισμένη λογική του ασθενή μας. Και άπαξ και ξυπνήσει, ποιος μπορεί να προβλέψει τα αποτελέσματα; Ακόμη κι αν μια συγκεκριμένη ακολουθία σκέψεων καταφέρεις να τη διαστρέψεις προς δικό μας όφελος, θα ανακαλύψεις τελικά ότι έχεις ενδυναμώσει τη μοιραία συνήθεια του ασθενή μας στο ν’ αρχίσει να δίνει σημασία σε αιώνια θέματα και ν’ αρχίσει να αποτραβά την προσοχή του από το χώρο της ύλης και των άμεσων αισθήσεων. Η δουλειά σου όμως είναι να έχεις την προσοχή του εστιασμένη ακριβώς εκεί: στον κόσμο των αισθήσεων. Μάθε τον να τον αποκαλεί αυτό τον κόσμο “αληθινή ζωή” και μην τον αφήνεις ν’ αναρωτηθεί τι εννοεί όταν λέει “αληθινή”(7).

Θυμήσου, δεν είναι σαν κι εσένα, ένα σκέτο πνεύμα. Μην έχοντας ποτέ υπάρξει άνθρωπος (Ω αυτό το τρομερό πλεονέκτημα του Εχθρού μας), δεν αντιλαμβάνεσαι πόσο υπόδουλοι είναι οι άνθρωποι στην πίεση της καθημερινότητας. Κάποτε είχα κι εγώ έναν ασθενή, έναν υγιέστατο αθεϊστή,  που συνήθιζε να διαβάζει στο Βρετανικό Μουσείο. Μια μέρα, καθώς καθόταν και διάβαζε, είδα μια αλληλουχία σκέψεων στο μυαλό του που άρχισε να παίρνει λανθασμένη πορεία. Ο εχθρός φυσικά βρέθηκε στο πλευρό του μέσα σε μια στιγμή. Πριν καταλάβω τι μου γίνεται, είδα το έργο είκοσι ολόκληρων χρόνων να κλονίζεται. Αν έκανα το λάθος να προσπαθήσω να αμυνθώ μέσω επιχειρηματολογίας, θα έχανα τη μάχη. Αλλά δεν ήμουν τόσο χαζός. Χτύπησα αμέσως στο τμήμα αυτό του ανθρώπου που είχα υπό τον έλεγχό μου όλα αυτά τα χρόνια και του πρότεινα ότι ήταν η ώρα να πάει να φάει. Ο Εχθρός βέβαια του έκανε κάποια αντιπρόταση (ξέρεις αλήθεια ότι δε μπορεί κανείς ν’ ακούσει τι τους ψιθυρίζει στ’ αυτί;), ότι το θέμα αυτό ήταν πιο σημαντικό από το φαγητό. Τουλάχιστον έτσι πιστεύω ότι του είπε οπότε είπα κι εγώ: «Ακριβώς. Και μάλιστα είναι πολύ σημαντικό ώστε ν’ ασχολείσαι μαζί του στο τέλος του πρωινού», Ο ασθενής φάνηκε να καλυτερεύει σημαντικά και μέχρι να προσθέσω, «Θα είναι πολύ καλύτερα να επιστρέψουμε μετά το φαγητό και να το ξανασκεφτούμε με καθαρότερο μυαλό», είχε ήδη κάνει το μισό δρόμο μέχρι την πόρτα. Άπαξ και βρέθηκε στο δρόμο η μάχη είχε κερδηθεί. Του έδειξα το νεαρό εφημεριδοπώλη να φωνάζει τις ειδήσεις και το λεωφορείο 73 να περνάει και πριν ακόμη φτάσει στη βάση της σκάλας του είχα περάσει την αδιάλλακτη βεβαιότητα ότι, όποιες παράξενες ιδέες μπορεί να έλθουν στο κεφάλι ενός ανθρώπου όταν είναι απομονωμένος με τα βιβλία του, μια υγιής δόση «αληθινής ζωής» (με το οποίο εννοούσα τον εφημεριδοπώλη και το λεωφορείο), ήταν αρκετή για να του δείξει ότι «τέτοια πράγματα» δε μπορεί να ήταν αληθινά. Γνώριζε ότι είχε έλθει σ’ ένα κρίσιμο μονοπάτι και στα κατοπινά χρόνια ευχαριστιόταν να το συζητάει λέγοντας ότι «αυτή η ασαφής αίσθηση πραγματικότητας είναι ο ύστατος προστάτης μας ενάντια στις παρεκκλίσεις που μας δημιουργεί η πολύ σκέψη». Έτσι, είναι πια ο άνθρωπος αυτός ασφαλής στο σπίτι του πατέρα μας(8).

Αρχίζεις να καταλαβαίνεις τι εννοώ; Χάρη στις διεργασίες που ξεκινήσαμε μέσα τους αιώνες πριν(9), το βρίσκουν εντελώς αδύνατο να πιστέψουν στο άγνωστο και ασυνήθιστο όταν το οικείο και καθημερινό βρίσκεται μπροστά στα μάτια τους. Συνέχισε να του φέρνεις μπροστά του τα οικεία και συνηθισμένα. Πάνω απ’ όλα μην προσπαθήσεις να χρησιμοποιήσεις την επιστήμη (εννοώ την αληθινή επιστήμη) εναντίον του σαν απόδειξη ενάντια στο Χριστιανισμό(10). Κάτι τέτοιο θα τον έκανε και πάλι να αρχίσει να σκέπτεται για πράγματα που δε μπορεί να δει ή να αγγίξει. Έχουμε αρκετές τέτοιες θλιβερές περιπτώσεις ανάμεσα στους μοντέρνους επιστήμονες. Αν πρόκειται να «πλατσουρίσει» στα επιστημονικά νερά, βάλτον ν’ ασχοληθεί με τα οικονομικά και την κοινωνιολογία(11). Με κάθε τρόπο μην τον αφήσεις να απομακρυνθεί από αυτή την πολύτιμη «αληθινή ζωή». Αλλά το καλύτερο απ’ όλα είναι να μην τον αφήσεις να διαβάσει τίποτε επιστημονικό αλλά να του περάσεις τη γενική ιδέα ότι τα ξέρει όλα και ότι, όλα όσα έχει αρπάξει στον αέρα από διάφορες άσχετες συζητήσεις, είναι στην πραγματικότητα τα «αποτελέσματα της σύγχρονης έρευνας». Σου υπενθυμίζω και πάλι ότι είσαι εδώ για να τον αποχαυνώνεις(12). Απ’ τον τρόπο που μιλάτε σήμερα εσείς οι νέοι δαίμονες, θα έλεγε κανείς ότι οι δουλειά μας είναι να διδάσκουμε.


Ο στοργικός θείος σου,
ΣΚΡΟΥΤΕΗΠ.

(1). Πρόκειται για δαίμονες, οπότε ο Εχθρός τους είναι ένας: Ο Θεός – Πατήρ, Υιός και Άγιο Πνεύμα – και οι άγγελοί του.

(2). Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, με τις συνεχείς αντικρουόμενες απόψεις και διαμάχες τους, τις συνεχείς διαστρεβλώσεις της πραγματικότητας λόγω συμφερόντων και την υποστηρίξει διαφορετικών ιδεών και αντικρουόμενων φιλοσοφιών και πολιτικών, έχουν συμβάλλει τα μέγιστα στη σύγχυση και παραπλάνηση των μαζών και όχι στην ενημέρωσή τους, έχοντας μετατραπεί μάλλον σε Μέσα Μαζικής Παραπλάνησης που βοηθούν το έργο του εχθρού της ψυχής μας με τον καλύτερο τρόπο.

(3). Όπως είπαμε και προηγουμένως, όσο περισσότερες οι απόψεις τόσο μεγαλύτερη η σύγχυση και τόσο περισσότερο οι άνθρωποι πελαγώνουν και αδιαφορούν επικεντρωνόμενοι στην απτή πραγματικότητα που έχουν μπροστά τους κι όχι σε πνευματικά θέματα αιώνιας σημασίας. Αυτός είναι και ο κυριότερος λόγος που η πολυδιάσπαση του χριστιανισμού σε χιλιάδες μικρά και μεγάλα δόγματα και αιρέσεις που ερίζουν μεταξύ τους για το ποιος έχει την «αλήθεια», έχει κάνει τόσο μεγάλο κακό στον κόσμο.

(4). Σε τελική ανάλυση οι άνθρωποι πάντα δελεάζονται από τη δύναμη, την ισχύ, το πλήθος. Ό,τι είναι μόδα έχει μεγαλύτερη σημασία απ’ ό,τι είναι σωστό.

(5). Ο διάβολος δεν πλανά τους ανθρώπους με λογική επιχειρηματολογία. Στην πραγματικότητα κάτι τέτοιο δεν τον συμφέρει καθόλου. Είναι το ψέμμα, η προπαγάνδα και η προσπάθεια να στρέψει την προσοχή μας στα κατώτερα υλικά συναισθήματα (όσα συνδέονται με υλικές ανάγκες, τις επιθυμίες και κυρίως τις απολαύσεις) που τον βοηθούν στο έργο του. Θυμηθείτε τον κήπο της Εδέμ. Η υγιής λογική συζήτηση είναι το τελευταίο που τον ενδιαφέρει.

(6). Εννοεί το Διάβολο.

(7). Όπως είπαμε και πριν, βαφτίζει το πρόσκαιρο και ασήμαντο σαν μόνο αληθινό, στρέφει την προσοχή μας στην ύλη μέσω των συναισθημάτων που συνδέονται με αυτήν και αποτραβά την προσοχή μας από οτιδήποτε θα μπορούσε να είναι αιώνιας πνευματικής σημασίας.

(8). Το συγκεκριμένο παράδειγμα-εξιστόρηση του Σκρούτεηπ από τις δικές του εμπειρίες δείχνει ξεκάθαρα το πόσο πονηρά και επιδέξια ο διάβολος χρησιμοποιεί την καθημερινότητα και τις ανάγκες της ύλης εις βάρος του πνεύματος και της σωτηρίας της ψυχής.

(9). Εννοεί στον Κήπο της Εδέμ όταν οι πρωτόπλαστοι έπεσαν για πρώτοι φορά στην παγίδα να βάζουν την ύλη πάνω από το πνεύμα και από τότε ο θάνατος άρχισε να έχει εξουσία επάνω τους.

(10). Οι αληθινοί σοβαροί επιστήμονες ποτέ δεν έρχονται σε αντίθεση με το Θεό. Γνωρίζουν ότι υπάρχουν γεγονότα ανεξήγητα και πέρα από τη σφαίρα και τις εξηγήσεις της επιστήμης και δεν «υπερβαίνουν τα εσκαμμένα». Είναι οι διάφοροι υπερφίαλοι «ξερόλες» που νομίζουν πως εξήγησαν τα πάντα επειδή έκαναν μια καινούρια ανακάλυψη, που ξεχύνονται στα Μέσα Μαζικής Παραπλάνησης για να γεμίσουν τα κεφάλια των αδαών με θεωρίες που θα αντικρουστούν και θα αποσυρθούν αργότερα από άλλους που θα ανακαλύψουν κάτι καινούριο. Η αληθινή επιστήμη δεν έρχεται αντιμέτωπη με το Θεό γιατί ΓΝΩΡΙΖΕΙ ότι ο Θεός και ο κόσμος του δεν ανήκουν στη σφαίρα των αρμοδιοτήτων της. Μάλιστα αυτού του είδους η επιστήμη μπορεί να οδηγήσει έναν άνθρωπο να αρχίσει να σκέφτεται τα ζητήματα της αιωνιότητας καθώς θα ανακαλύψει ότι η επιστήμη δε μπορεί (ούτε και θα μπορέσει ποτέ) να του εξηγήσει τα κυριότερα ερωτήματα της ζωής: «Ποιος είμαι;», «Από που έρχομαι και πού πηγαίνω;» «Ποιο είναι το αληθινό νόημα της ζωής;», «Τι είναι πραγματικά ‘αληθινό’ – τι είναι η «Αλήθεια»;», «Τι γίνεται μετά το θάνατο;».

(11). Οι επιστήμες της Οικονομίας και Κοινωνιολογίας έχουν το μεγάλο πλεονέκτημα (για το διάβολο) ότι ασχολούνται με τα πιο υλιστικά θέματα που υπάρχουν. Δεν είναι τυχαίο ότι η Μαρξιστική θεωρία είναι μια θεωρία που ασχολείται με την οικονομική και κοινωνική δομή της κοινωνίας και είναι άκρως υλιστική. Το ίδιο συμβαίνει και με τις θεωρίες που υποστηρίζουν τον Καπιταλισμό αλλά και κάθε άλλο Οικονομικό-Κοινωνικό μοντέλο. Ασχολούνται όλες με το «Εδώ και Τώρα» και αδιαφορούν πλήρως για το «Επέκεινα».

(12). Το πραγματικό έργο και στόχος του διαβόλου. Η πλήρης στροφή προς τις επιθυμίες και την ικανοποίησή τους. Και η μεγαλύτερη επιτυχία του είναι ότι έχει διεισδύσει στις εκκλησίες καταφέρνοντας μέσω θεωριών «ευημερίας» και καλοπέρασης -  επειδή «είναι θέλημα Θεού να είμαστε ‘ευλογημένοι΄». Και μ’ αυτό τον τρόπο έχει εξαγιάσει τον πλουτισμό, τη φιλαργυρία και τον υλισμό.