ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΧΙ
ΑΓΑΠΗΤΕ ΜΟΥ ΓΟΥΟΡΜΓΟΥΝΤ,
Είναι ξεκάθαρο ότι όλα πάνε θαυμάσια. Είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος που μαθαίνω ότι οι δυο καινούριοι φίλοι του τον γνώρισαν σε όλη τους την παρέα. Όλοι αυτοί, όπως βλέπω από τα αρχεία μας, είναι πολύ αξιόπιστοι άνθρωποι. Σταθεροί και συνεπείς είρωνες και κοσμικόφρονες πού, αν και δεν έχουν κάποιες ιδιαίτερες αμαρτίες, βαδίζουν προοδευτικά ήσυχα και άνετα προς το σπίτι του Πατέρα μας. Λες ότι τους αρέσει πολύ το γέλιο. Πιστεύω ότι αυτό δε σημαίνει ότι νομίζεις πως το γέλιο αυτό καθαυτό σαν συμπεριφορά είναι κάτι που είναι πάντα υπέρ μας. Αυτή η σκέψη χρήζει κάποιας μεγαλύτερης προσοχής.
Χωρίζω τις αιτίες του ανθρώπινου γέλιου σε Χαρά, Διασκέδαση, Αστεϊσμούς και Ελαφρότητα. Τα πρώτα θα τα συναντήσεις μεταξύ φίλων και εραστών που ξανασυναντώνται μετά από χωρισμό. Μεταξύ ενηλίκων, κάποια προσχήματα για αστεϊσμούς συνήθως παρέχονται, αλλά η ευκολία με την οποία ακόμη και τα μικρότερα ευφυολογήματα παράγουν το γέλιο σε τέτοιες περιπτώσεις, δείχνει ότι δεν είναι η αληθινή αιτία(1). Ποια είναι η πραγματική αιτία δεν γνωρίζουμε. Κάτι παρόμοιο εκφράζεται επίσης με αυτή την μισητή σ’ εμάς τέχνη που οι άνθρωποι ονομάζουν Μουσική και κάτι παρόμοιο συμβαίνει και στον Ουρανό - μια άνευ νοήματος επιτάχυνση του ρυθμού της επουράνιας εμπειρίας, εντελώς αδιαφανής για μας(2). Το γέλιο αυτού του είδους δε μας κάνει καθόλου καλό και θα έπρεπε να αποθαρρύνεται. Άλλωστε, το φαινόμενο αυτό είναι από μόνο του απεχθές και μια απευθείας προσβολή προς το ρεαλισμό, την αξιοπρέπεια και τη λιτότητα της κόλασης(3).
Η διασκέδαση έχει στενή σχέση με τη χαρά - ένα είδος συναισθηματικής έξαψης που διεγείρονται από το ένστικτο του παιχνιδίσματος(4). Είναι ελάχιστα χρήσιμο σε μας. Μερικές φορές μπορεί να χρησιμοποιηθεί προκειμένου να διαστρέψει τους ανθρώπους από ένα θέμα σε ένα άλλο, διαφορετικό από αυτό που ο Εχθρός μας θα ήθελε να αισθάνονται ή να πράττουν(4). Όμως αυτό καθαυτό έχει εντελώς ανεπιθύμητες τάσεις γιατί προάγει τη χάρη, το θάρρος, την αυτάρκεια και πολλά άλλα κακά(5).
Οι αστεϊσμοί, που μπορεί ξαφνικά να οδηγήσουν σε μα απότομη αντίληψη δυσαρμονίας, είναι ένα πολύ περισσότερα υποσχόμενο πεδίο. Δεν σκέφτομαι πρωταρχικά το απρεπές ή ανήθικο χιούμορ που, παρόλο που βασίζονται πολύ επάνω του οι β’ διαλογής πειραστές, συχνά έχει απογοητευτικά αποτελέσματα. Η αλήθεια είναι ότι οι άνθρωποι είναι αρκετά ξεκάθαρα χωρισμένοι σε δύο τάξεις όσον αφορά το θέμα. Είναι αυτοί που θεωρούν ότι κανένα πάθος δεν είναι τόσο σοβαρό όσο η λαγνεία και στους οποίους μια απρεπής εξιστόρηση παύει να παράγει ασελγή αισθήματα ακριβώς επειδή είναι αστεία. Και υπάρχουν κι αυτοί στους οποίους το γέλιο και η λαγνεία παράγονται από τους ίδιους ακριβώς παράγοντες. Οι πρώτοι κάνουν σόκιν αστεία επειδή ακριβώς αυτά παράγουν γέλιο. Οι δεύτεροι όμως κάνουν σόκιν αστεία επειδή ψάχνουν πρόσχημα για να μιλήσουν για το σεξ(6). Αν ο άνθρωπός σου είναι του πρώτους είδους, το ανήθικο χιούμορ δε θα σε βοηθήσει - δε θα ξεχάσω ποτέ τις ατέλειωτες ώρες που σπατάλησα (ώρες αφόρητης κούρασης για μένα) με έναν από τους πρώτους μου ασθενείς σε μπαρ και καταγώγια μέχρι να μάθω αυτό τον κανόνα. Βρες σε ποια ομάδα από αυτές ανήκει ο ασθενής σου - και κοίτα να μην το μάθει αυτός.
Η αληθινή χρήση των αστεϊσμών όμως, που οδηγεί σε μια εντελώς διαφορετική κατεύθυνση είναι ιδιαίτερα υποσχόμενη κυρίως μεταξύ των Άγγλων που Θεωρούν την «αίσθηση του χιούμορ» τους τόσο σπουδαία ώστε η μόνη ατέλεια που μπορούν να αντιληφθούν είναι αυτή καθαυτή η ατέλεια που αφορά την ίδια την αίσθηση του χιούμορ τους και μόνο γι’ αυτήν ντρέπονται(7). Το χιούμορ γι’ αυτούς είναι η μόνη ευλογία της ζωής που παρηγορεί τα πάντα και (σημείωσέ το αυτό) τα δικαιολογεί όλα.Έτσι, μας είναι ανεκτίμητο στην προσπάθεια να καταργήσουμε κάθε ντροπή. Ένα ένας άνδρας αφήνει να πληρώσουν γι’ αυτόν, είναι «τσιγκούνης», αν όμως καυχηθεί με κωμικό τρόπο γι’ αυτό και πειράξει τους φίλους του ότι τους «την έφερε» και κέρδισε αυτός, τότε είναι απλά ένας διασκεδαστικός τύπος. Η δειλία από μόνη της είναι ντροπή. Η δειλία όμως που διακωμωδείται με υπερβολές στο λόγο και αστείες εκφράσεις και κινήσεις ξεπερνιέται σαν απλό αστείο. Η βαναυσότητα είναι ντροπή, εκτός κι αν μπορεί να πλασαριστεί σαν ένα πρακτικό αστείο. Χιλιάδες ανήθικα ή ακόμη και βλάσφημα ανέκδοτα δε θα βοηθήσουν τόσο πολύ στην καταδίκη ενός ανθρώπου, όσο η ανακάλυψη από μέρους του ότι μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, χωρίς την αποδοκιμασία των άλλων, αλλά μάλιστα κερδίζοντας το θαυμασμό τους, αν μόνο μπορεί να το παρουσιάσει ως αστείο. Οποιαδήποτε άποψη ότι το παρακάνει μπορεί να αντιμετωπιστεί με την κατηγορία του «Πουριτανισμού» ή της «έλλειψης της αίσθησης του χιούμορ».
Αλλά η ελαφρότητα του ήθους είναι το καλύτερο απ’ όλα. Κατ’ αρχήν μας έρχεται πολύ οικονομική(9). Μόνο ένας έξυπνος άνθρωπος μπορεί να κάνει ένα σωστό αστείο για την αρετή ή για οτιδήποτε άλλο. Και ο καθένας μπορεί να εκπαιδευτεί να μιλάει σαν η αρετή να ήταν κάτι το αστείο. Ανάμεσα στους «ελαφρούς» ανθρώπους, το αστείο είναι σα να έχει ήδη γίνει. Κάνεις δεν κάνει αστεία, αλλά ο κάθε «έξυπνος» άνθρωπος συζητάει μ’ ένα τρόπο που υπονοεί ότι έχει ήδη αντιληφθεί μια γελοία πλευρά πάνω στο όποιο θέμα συζητείται(8). Αν παραταθεί αρκετά, το συνήθειο της ελαφρότητας χτίζει γύρω από τον άνθρωπο μια πανοπλία ενάντια στον Εχθρό μας και είναι εντελώς ελεύθερη από τους κινδύνους που ενυπάρχουν σ’ όλα τα άλλα είδη γέλιου. Απέχει παρασάγγας από τη χαρά, σκοτώνει αντί οξύνει τη διάνοια. Και δεν προσφέρει καμία στοργή ανάμεσα σ’ αυτούς που την εξασκούν.
(1). Οι δαίμονες δεν μπορούν να κατανοήσουν την έννοια και το αίσθημα της χαράς γιατί είναι κάτι εντελώς ξένο προς αυτούς. Ως εκ τούτου δεν κατανοούν το αθώο γέλιο που προέρχεται από τη χαρά που έχει κάποιος όταν δει ένα αγαπητό του πρόσωπο και δεν γελάει από τα αστεία του, αλλά από την ευχαρίστηση της παρουσίας του.
(2). Η μουσική προήλθε από το Θεό και όχι από το διάβολο όπως μερικοί νομίζουν. Το ότι ο διάβολος ήταν αρχιμουσικός και το ότι μπορεί να κλέβει και να διαστρέφει αυτά που ο Θεός έφτιαξε δε σημαίνει πως πρέπει να στερηθούμε αυτά που ο Θεός μας δίνει. Η μουσική είναι η σπουδαιότερη τέχνη κι έχει τη δυνατότητα να εξυψώσει ή να καταβαραθρώσει έναν άνθρωπο κατά ένα τρόπο που ακόμη μας είναι άγνωστος ως προς τη λειτουργία του. Είναι παρατηρημένο όμως από πειράματα ότι ακόμη και τα ζώα και τα φυτά επηρεάζονται από τη μουσική και, είτε γαληνεύουν και αναπτύσσονται, είτε αγριεύουν και μαραίνονται ανάλογα με το είδος. Δεν είναι παράξενο λοιπόν που ο δαίμονας εδώ φαίνεται να μην κατανοεί τη τρόπο της λειτουργίας της μουσικής και την αίσθηση της χαράς και εξύψωσης του πνεύματος που παράγεται από αυτήν.
(3). Η κόλαση είναι τόπος θλίψης και στέρησης και μοναξιάς και πόνου. Οτιδήποτε παράγει χαρά δεν έχει θέση εκεί.
(4). Γι’ αυτό οι διάφορες θρησκείες που προάγουν την αυστηρότητα και τη στέρηση και την έλλειψη - με μέτρο - διασκέδασης και ευχαρίστησης δεν έχουν καμία σχέση με το χριστιανισμό της Βίβλου κι ας λέγονται χριστιανικές.
(5). Ο άνθρωπος που είναι χαρούμενος κι ευχαριστημένος, αληθινά πλήρης και γεμάτος μπορεί να προσφέρει πολλά περισσότερα στην κοινωνία από το στερημένο και ανικανοποίητο. Γι’ αυτό ο πονηρός έχει γεμίσει την κοινωνία μας με διασκεδάσεις που προάγουν το ανικανοποίητο, την έλλειψη, τη επιθυμία για ακόνη περισσότερη διασκέδαση που όμως παράγει περισσότερο κενό και στέρηση. Και τα ναρκωτικά δεν είναι το μόνο τέτοιο είδος.
(6). Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν πιο μεγάλες αντοχές στον σεξουαλικό πειρασμό με τη μορφή αστείων και σόκιν ανεκδότων λόγω του περιβάλλοντος και των συνθηκών όπου βρίσκονται, ζουν και εργάζονται και έχουν συνηθίσει να ακούνε διάφορα χωρίς να δίνουν σημασία ή να γελάνε χωρίς ο νους τους να πηγαίνει στο πονηρό. Και υπάρχουν κι αυτοί που έχουν μεγαλώσει σε προστατευμένο περιβάλλον - μέσα στη «γυάλα» όπως λέμε - οι οποίοι με το παραμικρό κοκκινίζουν και με το παραμικρό σόκιν γελάνε σκεπτόμενοι όμως το πονηρό γιατί αυτό δεν έχουν αντιμετωπίσει ποτέ και είναι ευάλωτοι σ’ αυτό. Δυστυχώς η κοινωνία μας δεν είναι κοινωνία αγγέλων, το αντίθετο μάλλον, και εμείς πρέπει να συμμετέχουμε σ’ αυτήν αν πρόκειται ποτέ να την επηρεάσουμε θετικά. Το να μεγαλώνουμε λοιπόν σε ένα υπέρ- προστατευτικό περιβάλλον δε θα οδηγήσει τελικά σε τίποτε καλό γιατί απλά θα είμαστε ανέτοιμοι και άοπλοι στην αντιμετώπιση του αληθινού κόσμου. Δυστυχώς τέτοιες πρακτικές έχουν οδηγήσει πολλές εκκλησίες στο μοναχισμό - είτε πραγματικό είτε συμβολικό - με όλα τα κακά ου προάγει και παράγει μια τέτοια στάση.
Υπάρχει μια συμβολική αλληγορική ιστορία που διάβασα κάποτε που περιγράφει το πρόβλημα ακριβώς στη ρίζα του.
Ήταν δυο αδέλφια. Ο ένας έγινε υποδηματοποιός μεγαλώνοντας κι ο άλλος - που ήταν πολύ ευσεβής - έγινε μοναχός. Η αγιότητα και η πλήρης έλλειψη οποιουδήποτε πάθους του μοναχού ήταν τόσο ξακουστή που κυκλοφορούσε με μια μπάλα από πάγο στην παλάμη του χωρίς αυτή να λιώνει. Τόσο ψυχρός ήταν. Μια μέρα πήγε να τον επισκεφτεί ο αδελφός του και τον έπεισε να πάει μερικές μέρες να μείνει μαζί του στην πόλη για να τον συναντήσει και κόσμος και να λάβει την ευλογία του. Καθώς καθόταν στο μαγαζί του αδελφού του ο μοναχός, είδε τον αδελφό του να δοκιμάζει παπούτσια σε μια πελάτισσα. Και καθώς ο αδελφός του έπιανε τα πόδια της γυναίκας - κάτι πολύ συνηθισμένο γι’ αυτόν, η μπάλα από πάγο άρχισε να λιώνει στα χέρια του μοναχού.
Δεν έχει σημασία πόσο άγιος είσαι, αλλά σε πιο περιβάλλον είσαι άγιος.
(7). Το «πνευματώδες», εγκεφαλικό χιούμορ είναι δίκοπο μαχαίρι γιατί μπορεί πολύ εύκολα να σε κάνει να χάσεις τα όρια μεταξύ ορθού και λάθους. Πολλές φορές το χιούμορ γίνεται για το χιούμορ και τότε χάνεται το όριο ως προς το πού σταματάμε κάτι πριν πάρει άλλη τροπή.
(8). Η ελαφρότητα κάνει τον άνθρωπο να διακωμωδεί τα πάντα μην παίρνοντας τίποτε στα σοβαρά. Είναι η βάση του κυνισμού και της απόρριψης και γελοιοποίησης των πάντων καλών και κακών συλλήβδην. Είναι το χειρότερο είδος «χιούμορ» και προέρχεται κατευθείαν από το διάβολο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου